Ben Verwaayen, CEO Alcatel-Lucent: ‘Proactief stakeholdermanagement bij uitstek taak van CFO’

Dit interview staat in het teken van het centrale thema van CFO Day 2010: Managing the Stakeholders. De CFO Day is dit jaar ingrijpend vernieuwd. Voor Ben Verwaayen, CEO van Alcatel-Lucent en voormalig CEO van British Telecom, is stakeholdermanagement duidelijk een taak voor de CFO. Het gaat vooral om transparantie en accountability. Dat laat volgens hem onverlet dat CEO en CFO de rol die zij spelen in stakeholdermanagement duidelijk met elkaar moeten afstemmen. “Als het goed is geregeld, is er sprake van een duidelijke lijn in de communicatie en transparantie naar de buitenwereld.” Aandeelhouders, werknemers, klanten en de macro-omgeving zijn allemaal stakeholders waar ondernemingen rekening mee moeten houden, volgens Verwaayen. “Die bepalen je licence to operate. Stakeholders concurreren op verschillende plekken met elkaar, de aandeelhouder bepaalt op de lange termijn het financiële beleid, maar een gezond financieel beleid kan niet tot stand komen zonder klanten en werknemers. Zij vormen het bestaansrecht van een onderneming. We hebben een tijd gehad waarin de gedachte heeft postgevat dat de rest wel volgt als een onderneming het financieel goed doet. Dat is niet waar, het is essentieel om het belang van alle stakeholders in het oog te houden wil je als onderneming de acceptatie van de maatschappij verdienen.” Zaken als corporate social responsibility, diversiteit en duurzaamheid vormen naar de mening van Verwaayen de licentie op basis waarvan men activiteiten kan ontplooien. “Op dit gebied hebben we echter nog een lange weg te gaan. Neem bijvoorbeeld duurzaamheid, er wordt nu veel onderzoek gedaan naar een goede rapportagevorm. Een goede duurzaamheidsrapportage is niet iets wat je zomaar even doet. Het vraagt van ondernemingen eenzelfde mate van exposure naar de accountant als de financiële verslaglegging. De internationale regelgeving op dit gebied trekt sterk aan. Het is geen sinecure. Het is natuurlijk afhankelijk van wat voor een soort bedrijf je bent en met wie je in de keten werkt, maar duidelijk is dat op het gebied van duurzaamheid dezelfde mate van transparantie wordt verwacht als in de financiële verslaglegging.” Al deze ontwikkelingen hebben hun invloed op de beslissingen in de boardroom, ervaart Verwaayen. “Je kunt als bestuur natuurlijk wachten op wet- en regelgeving, maar als je je hier niet tijdig in verdiept, kom je voor een lastige opgave te staan. Je kunt er ook voor kiezen alvast te anticiperen op de ontwikkelingen of erop vooruit te lopen. Dit werkt in het voordeel van het imago van de onderneming. Op die manier krijg je (jonge) geëngageerde medewerkers en klanten die positief over je denken.”THEMA OPPAKKENVerwaayen constateert dat ondernemingen op het snijvlak van politiek en maatschappij nog niet echt actief zijn. “Dat is ook wel te begrijpen, bedrijven zijn erg druk met wat ze moeten doen op het gebied van rapportage en regelgeving. Ze willen liever niet nog iets extra’s op hun bordje. We moeten er echter als bedrijfsleven voor zorgen dat we het slim doen en dat het niet leidt tot lastenverzwaring. We moeten beter communiceren en samenwerken.” CFO’s zijn bij uitstek de personen die over het managen van de stakeholders moeten nadenken en de thema’s moet oppakken. “Dat er regelgeving gaat komen op het gebied van duurzaamheid, staat vast. Afhouden is geen strategie, het gaat gebeuren. Je kunt beter gaan samenwerken aan transparantie, dan is het een fluitje van een cent. In Nederland, maar ook internationaal, zijn er veel bewegingen op dit gebied. We moeten het niet allemaal zelf willen doen en slimmer willen zijn dan de buren.” Hier rust een schone taak op de schouders van de CFO, vindt Verwaayen. “De CFO werkt aan de pragmatische kant van de zaak en daar moet het gebeuren. Hij kan een sterke rol spelen en die moet hij oppakken, anders gaan anderen de leemte opvullen. Intern moet er sprake zijn van transparantie en daarnaast moet de CFO met de aandeelhouders gaan praten. De meeste CFO’s hebben een externe rol, of ze dat nu leuk vinden of niet. Ze zullen nadrukkelijk positie moeten kiezen, anders nemen anderen hun rol over.” Van een rolverdeling in het managen van de stakeholders tussen CEO en CFO wil Verwaayen niets weten. “De CEO en de CFO zijn als het goed is nauw op elkaar afgestemd en vormen een zwart-witlijn in de communicatie naar de buitenwereld. Een goede communicatie is hierbij alles. Het management en de stakeholders moeten vaak met elkaar praten, transparantie is hierbij belangrijk, ze moeten op roadshows, regelmatig praten met de pers, met klanten en met de werknemers.” “Zonder talentvolle werknemers kan een bedrijf niet waarmaken wat het wil waarmaken. Om werknemers meer betrokken te krijgen is het nodig om ze meer stem te geven, dat biedt ze een aantrekkelijker plek om te werken. In de moderne samenleving met sociale netwerken is het essentieel om je werknemers de gelegenheid te geven zich uit te spreken. Mondige talentvolle personeelsleden mee laten denken is alleen maar slim en dient het eigenbelang.” Verwaayen kan zich voorstellen dat sommige CFO’s zeer terughoudend zijn in stakeholdermanagement. “Stakeholdermanagement is soms een beetje au, je krijgt niet alleen positieve feedback. Je kunt onder een steen gaan liggen om de kritiek niet te horen, maar die komt even zo goed wel naar je toe. Je kunt er maar beter naar luisteren en er op een constructieve manier mee omgaan.” “Je ziet dat stakeholdermanagement voor de meeste CFO’s nog een ver-vanmijn- bedshow is. Ze hebben het al zo druk en dan komt dit er nog bij. Het biedt echter een heel nieuwe dimensie. Je moet als CFO vroegtijdig beginnen met de invulling van stakeholdermanagement, anders beslissen anderen in de organisatie hoe het gaat worden. Tegelijkertijd moet je er als CFO voor zorgen dat het niet alleen wordt opgepakt door de finance-afdeling, maar in alle geledingen van de onderneming. De CFO moet de integriteit van de rapportage waarborgen. Denk maar niet: dat controleren ze toch niet zo streng. Er wordt wel degelijk zwaar gecontroleerd!”