Column: De transparantie-paradox

Eerder dit jaar brachten de redacties van het Finance cluster van Sijthoff Media (CFO.nl / Financieel-Management.nl / AccountantWeek.nl) en AG Connect een Online Special uit over Finance en IT. Interessant voor iedereen die werkt op het snijvlak van IT en Finance (en wie doet dat niet, tegenwoordig?). De komende weken delen wij op CFO.nl een aantal artikelen uit deze special.

Deze week, een column: De transparantie-paradox: Een Chinees ‘financieel kredietsysteem’, een brug te ver?

Door: Dr. Eric J.H.J. Mantelaers en Dr. Ing. Martijn M. Zoet

Op basis van hun (online) gedrag krijgen Chinese burgers een score die gelinkt is aan een straf- en beloningssysteem (‘sociaalkrediet­systeem’), om zodoende het door de overheid gewenste gedrag te stimuleren. Hoewel Nederland zeker geen totalitarisme kent, kennen we wel vergelijkbare voorbeelden. Denk maar eens aan het ‘persoonlijk kredietoverzicht’ van Stichting Bureau Krediet Registratie, maar ook aan het voorbeeld dat verzekeraars klanten kortingen aanbieden als ze een fitness tracker gebruiken om te laten zien dat ze regelmatig bewegen. 

Continous auditing
Natuurlijk willen we geen technologie die totalitair wordt ingezet, maar goed beschouwd, is dat dus wel ‘Continuous Auditing’. Een Continuous Auditing-systeem waarvan we in de financiële wereld met betrekking tot onder andere fraudebestrijding en continuïteitsbeoordeling, alleen nog maar kunnen dromen.
Om het ‘sociaalkredietsysteem’ in China te implementeren, hoeft er slechts met één partij ‘overlegd’ te worden. In de financiële wereld heeft niet één partij, en al zeker niet de accountant, de ‘power’ om dit af te dwingen. Het enige pressiemiddel van bijvoorbeeld de accountant is het niet-aftekenen van de jaarrekening.
Om in onze financiële wereld te komen tot ‘Continuous Auditing’ zal elke organisatie zelf een ‘China town’ moeten optuigen, waarbij – gebruikmakend van bijvoorbeeld process mining en decision mining – de basis wordt gelegd voor ‘Continuous Monitoring’ en daarmee voor ‘Continuous Auditing’. Dit fundament vormt de noodzakelijke voorwaarde om te komen tot ‘Continuous Assurance’ door een externe accountant. Idealiter zullen organisaties ‘Continuous’ rapporteren en zullen externe accountants hier ‘continuous’ assurance bij afgeven. Blijven we dit dan een betrouwbaarheid van 95% noemen, of gaan we – gebruikmakend van het ‘Continuum Paradigm’ deze mythe ontkrachten?

Geven we externe accountants (en eventueel anderen) de mogelijkheid om hun cliënten continu te controleren, à la ‘Financial Big brother is watching you’? Starten we zo ons eigen ‘financieel kredietsysteem’, of is dat een vorm van transparantie die ons (nog) niet past? Hoeveel gevalletjes Steinhoff, Wirecard, Pels Rijcken, of NMC Health hebben we nog nodig om deze transparantie-paradox echt bespreekbaar te maken?

Dr. Eric J.H.J. Mantelaers RA AA CISA C|CISO is als bijzonder lector verbonden aan het lectoraat ‘Future-proof Auditor’ van Zuyd Hogeschool. Verder is hij als Hoofd Bureau Vaktechniek (BVT) en audit partner verbonden aan RSM Netherlands Accountants. Tevens is hij als senior docent verbonden aan de accountantsopleiding van Maastricht University.

Dr. Ing. Martijn M. Zoet is als lector verbonden aan het lectoraat ‘Future-proof Financial’ van Zuyd Hogeschool. Tevens is hij als Managing Partner verbonden aan EDM-Competence Centre.

Dit artikel is afkomstig uit de Finance-ICT Special van FM.nl en AG Connect. Lees de hele special hier: