Prof. dr. Jan Peter Balkenende: 6 tips voor waardecreatie door integratie corporate responsibility

Van oudsher was de CFO vooral verantwoordelijk voor de financiële cijfers. Die opvatting is aan het verschuiven. De financiële verantwoording die een onderneming aflegt, wordt in toenemende mate geïntegreerd met niet-financiële elementen. Het gaat steeds meer ook over de samenhang van duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen met de financiële prestaties van de onderneming. Deze ontwikkeling raakt uiteraard ook de portefeuille van de CFO. Hij heeft bij uitstek een spilfunctie in dit geheel. Maar hoe kan een CFO hier concreet mee aan de slag? Enkele suggesties voor actie.Mondiaal spelen er belangrijke vraagstukken op het gebied van bevolkingsgroei, klimaatverandering, beschikbaarheid van water en grondstoffen, millenniumdoelen en vrijhandel in het wereldeconomisch verkeer. Ook de gevolgen van de recente financieel-economische crisis zijn duidelijk merkbaar. Gelukkig voelen velen van ons de grote kwesties van deze tijd aan. Dat leidt tot een veranderende visie op de ordening van de samenleving. Het is niet meer zo dat alleen de overheid verantwoordelijk is voor maatschappelijke doelen en dat ondernemingen alleen voor rendement en continuïteit moeten zorgen. Juist ondernemingen hebben een belangrijke maatschappelijke verantwoordelijkheid, meestal aangeduid met ‘corporate responsibility’. Lange termijn denkenCorporate responsibility is de voortdurende betrokkenheid van ondernemingen om bij te dragen aan economische ontwikkeling, terwijl verbetering wordt aangebracht in de levensstandaard van werknemers en hun families en in de omgeving en maatschappij. Ondernemingen richten zich dan op waardecreatie op de lange termijn op economisch, ecologisch en sociaal terrein. Veel ondernemingen maken op dit moment een proces door waarin corporate responsibility meer tot de kern van het ondernemen gaat behoren. Dit onderdeel wordt meer geïntegreerd in de strategie en het beleid van de onderneming. Ondernemingen beseffen dat het oplossen van de grote maatschappelijke vraagstukken niet aan anderen moet worden overgelaten. Ze willen zelf verantwoordelijkheid dragen. Naast de intrinsieke prikkel tot het dragen van maatschappelijke verantwoordelijkheid beginnen ondernemingen ook steeds meer te beseffen dat het op weerstand stuit als er niet verantwoord wordt gehandeld op het gebied van duurzaamheid, en als er niet transparant over maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt gerapporteerd. Uiteraard zijn de financiële prestaties belangrijk, maar daarnaast wordt steeds meer gekeken naar prestaties op het gebied van milieu, mensenrechten en arbeidsomstandigheden. Klanten, beleggers en andere belanghebbenden hechten bovendien waarde aan het koppelen van de financiële prestaties aan bijvoorbeeld de sociale invloed en milieueffecten van een onderneming. Deze ontwikkelingen komen gedeeltelijk voort uit het besef dat klimaatverandering en duurzaamheid vaak direct samenhangen met het risicoprofiel, de reputatie en de financiële prestaties van ondernemingen. Factoren op het gebied van corporate responsibility moeten dus worden meegenomen bij beleggingsbeslissingen en worden daarom nauwkeurig gevolgd door analisten en rating agencies.Ondernemingen zelf relateren kwesties van corporate responsibility daardoor ook steeds meer aan de economische prestaties. Als gevolg van bovenstaande ontwikkelingen raken CFO’s meer betrokken bij het management, het meten en rapporteren van de activiteiten op het gebied van corporate responsibility. Zij moeten zich goed inleven in de zaken die op dit gebied binnen de onderneming spelen, en in hoge mate betrokken zijn bij de desbetreffende beleidsbeslissingen en de prestaties. __________________________________________________________________________________ Bezoek de Public Finance Winterbijeenkomst op 17 februari 2012Laat u inspireren door interactieve rondetafelsessies en boeiende presentaties door onder anderen prof. mr. dr. Jan Peter Balkenende en succescoach Joop Alberda tijdens de Public Finance Winterbijeenkomst op vrijdag 17 februari 2012 (14:30 – 18:30). Na afloop is er volop gelegenheid voor ontmoeten en netwerken met uw vakgenoten. Meld u nu kosteloos aan. __________________________________________________________________________________  3 Trends veranderende rol CFODe genoemde trends veranderen de rol van de CFO in drie belangrijke opzichten. Ten eerste op het gebied van investor relations. Ten tweede op het gebied van de externe rapportages en de zekerheden die daarbij worden verstrekt. En ten derde op het gebied van operationele beheersing en risicomanagement. Hierna worden de gevolgen voor alle drie de gebieden kort toegelicht op basis van de recente Ernst & Young-publicatie How Sustainability Has Expanded the CFO’s Role.1. Investor relationsBeleggers zijn zeer geïnteresseerd in feiten die inzicht geven in de winstpotentie van de onderneming. Corporate responsibility vormt hierin een relatief nieuw element. Banken, verzekeringsmaatschappijen, private equity funds en institutionele beleggers letten bij hun beleggingsbeslissingen steeds vaker expliciet op de manier waarop ondernemingen met corporate responsibility omgaan. Hiervoor kijken ze bijvoorbeeld naar de posities die worden ingenomen op de diverse indexen en ratings die inmiddels op het gebied van duurzaamheid en corporate responsibility bestaan. Het verhaal over de wijze waarop ondernemingen omgaan met corporate responsibility wordt ook gehoord en gelezen door de personen die de financiële jaarverslagen gebruiken. Het is dus belangrijk om hier als CFO uitvoerig aandacht aan te besteden, niet in de laatste plaats in de externe rapportages over corporate responsibility. Aangezien investor relations een belangrijke invloed kunnen hebben op de prijs van het aandeel en op de kosten van kapitaal, moeten CFO’s goed op de hoogte zijn van het ondernemingsbeleid en de initiatieven die worden ontplooid op het gebied van corporate responsibility. Doordat ze verweven raken met de strategie van de onderneming groeien financiële en niet-financiële informatie steeds meer naar elkaar toe. ####Een rol daarin wordt bijvoorbeeld gespeeld door het feit dat prestaties op het gebied van corporate responsibility worden gekoppeld aan de beloning van het management. Ondernemingen moeten een robuust verhaal opbouwen rond corporate responsibility met een expliciete inbedding in het financiële raamwerk. De CFO kan de volgende acties ondernemen.- Nauw samenwerken met het corporate responsibility-team bij het opbouwen van het financiële en corporate responsibility-‘verhaal’ van de onderneming.- De bestaande indexen en rating agencies op het gebied van corporate responsibility aan een analyse onderwerpen om na te gaan welke voor de organisatie belangrijk zijn.- Nagaan welke aandeelhoudersresoluties bij jaarvergaderingen zijn gerelateerd aan corporate responsibility, en het bestuur en de CEO adviseren over de vraag welke issues nadere bestudering verdienen.- Proactief zijn bij issues op het gebied van corporate responsibility die direct raken aan de corporate governance van de onderneming.2. Externe rapportages en zekerhedenNaast beleggers en rating agencies hechten ook klanten steeds meer belang aan transparantie omtrent corporate responsibility. Hierbij kan worden gedacht aan zaken die zich in de productieketen afspelen, bijvoorbeeld het verantwoord gebruik van grondstoffen en arbeid. Deze aspecten hebben zowel sociale gevolgen als gevolgen voor het milieu, en daardoor mogelijk ook een financiële ‘bottomline impact’. Deze impact moet duidelijk worden geanalyseerd en hierover zal transparant moeten worden gerapporteerd. Een van de meest geëigende manieren om te rapporteren is het zogenaamde sustainability report of maatschappelijk verslag. Wereldwijd publiceren duizenden ondernemingen al een maatschappelijk verslag, waarbij de integratie van de financiële rapportage en de mvo-rapportage ook steeds meer aandacht krijgt. Het International Integrated Reporting Committee heeft in september van dit jaar een discussiepaper gepubliceerd over integrated reporting als eerste stap naar een raamwerk voor dit type verslaggeving. Het is goed om de verslagen te integreren. De waarde van maatschappelijke verslagen kan nog worden verhoogd door het toevoegen van zekerheid (‘assurance’) die door derde partijen wordt verstrekt, bijvoorbeeld door accountantskantoren. Er is zelfs al een tendens zichtbaar waarin bij het geïntegreerde jaarverslag een geïntegreerde controleverklaring door accountants wordt verstrekt. Deze integratie van de rapportages en verstrekte assurance zal in de toekomst steeds meer worden verwacht door belanghebbenden. De CFO heeft natuurlijk een uitgebreide ervaring met de partijen die zekerheid verschaffen bij jaarrekeningen. CFO’s kennen daardoor de voordelen van externe audits en weten hoe ze het effectiefst en efficiëntst met de assurance providers kunnen samenwerken. Omdat corporate responsibility steeds meer geïntegreerd raakt in de strategie en het beleid van de onderneming, zal op meerdere manieren en via verschillende kanalen corporate responsibility-informatie worden gecommuniceerd met interne en externe partijen. Het is een belangrijk aandachtspunt voor de CFO dat de data, parameters en templates die worden gebruikt in de rapportages vergelijkbaar zijn. De CFO kan op het gebied van rapportage en zekerheden de volgende acties ondernemen.- De plus- en minpunten evalueren van het opnemen van corporate responsibility-informatie in de externe rapportages.- Streven naar transparantie over de corporate responsibilityprestaties en overwegen om aan de externe rapportages zekerheid (assurance) toe te voegen.- Letten op eventuele inconsistenties in corporate responsibilityinformatie in de verschillende communicatiekanalen.3. Operationele beheersing en risicomanagementHet genereren van omzet, het realiseren van kostenreducties en het verminderen van risico’s zijn belangrijke activiteiten die het werkveld van de CFO betreffen, ook op het gebied van corporate responsibility. Zo leidt het integreren van corporate responsibility in de strategie en het beleid van ondernemingen ertoe dat de aan corporate responsibility verbonden risico’s moeten worden geëvalueerd en zo nodig afgedekt. De meeste maatschappelijke verslagen besteden expliciet aandacht aan deze activiteiten en de CFO moet ook hier dus aandacht besteden aan de kwaliteit van de informatie. Het is goed om de niet-financiële informatie in te bedden in de gebruikelijke planning- en controlcyclus. De vraagstukken op het gebied van corporate responsibility kunnen zo worden geïntegreerd in de dagelijkse bedrijfsactiviteiten.Aangezien financiële en niet-financiële informatie steeds dichter naar elkaar toe groeien wat de vastlegging betreft, kunnen activiteiten op het gebied van corporate responsibility tot op zekere hoogte worden benaderd als financiële activiteiten. Net als financiële gegevens moeten gegevens op het gebied van corporate responsibility ook voldoen aan criteria als juistheid, betrouwbaarheid, volledigheid en consistentie. Hiervoor kan de CFO de volgende acties ondernemen.- Een analyse maken van strategische sociale en milieu-issues die van invloed zijn op de strategische positie en de capaciteit van de onderneming om toegevoegde waarde te creëren, en daarmee dus op de financiële positie op lange termijn.- Modellen ontwikkelen om de relevante niet-financiële data te verwerken en te analyseren.- Op de hoogte raken van bestaande en aankomende regelgeving en bestuderen hoe deze uitwerkt op bijvoorbeeld de productie- en distributieketen.  6 tips voor waardecreatie door integratie van corporate responsibilityOndernemingen realiseren zich steeds meer dat financiële en niet financiële prestaties elkaar versterken, en dat wat positief is voor de maatschappij vaak ook goed is voor de onderneming. Dit raakt aan het zogenaamde shared value-idee van Porter en Kramer, waarin naast de gebruikelijke financiële kosten en baten ook de kosten en baten van maatschappelijke aspecten in ogenschouw worden genomen. Dat leidt steeds meer tot win-winsituaties voor maatschappij en onderneming. Grote Nederlandse multinationals hebben hun bedrijfsmodel hier al op afgestemd. Maar ook steeds meer mkb-ondernemingen zien kansen in het integreren van corporate responsibility. De CFO kan de instrumenten die worden gebruikt voor het vastleggen van en rapporteren over de financiële prestaties van de onderneming ook steeds meer inrichten voor de integratie van de niet-financiële prestaties op het gebied van corporate responsibility. Hiervoor komen bijvoorbeeld de business balance scorecard en activity based costing in aanmerking. Het implementeren van procedures voor het meten en monitoren van corporate responsibility en de rapportage daarover leidt tot waardecreatie, verminderde onzekerheid over toekomstige cashflows en winstgevendheid, en een betere reputatie. De CFO heeft hierbij ondersteuning van anderen nodig, maar is zeker in de gelegenheid om de organisatie te beïnvloeden en consensus te creëren om tot actie te komen. CFO’s kunnen de volgende acties ondernemen om de waarde van de onderneming te vergroten door corporate responsibility.1. Zet u actief in voor corporate responsibility in relatie tot de strategische positie van uw organisatie. 2. Zorg voor compacte, duidelijke en relevante rapportages hierover, zowel extern als intern. Ondernemingen kunnen samenwerken met externe partijen om zekerheid (assurance) toe te voegen aan de rapportages. 3 Zorg dat de verantwoordelijken voor corporate responsibility niet geïsoleerd handelen van de rest van de onderneming, en zeker niet los van de financiële functie. De financiële functie moet de corporate responsibility- functie voorzien van de nodige informatie om het werk goed te kunnen doen. 4. Vergroot de dialoog met stakeholders al op strategisch niveau en evalueer de gevolgen voor beleid en verslaggeving. 5. Zorg dat commissarissen de juiste kwalificaties, achtergrond en vaardigheden hebben om het beleid in het kader van corporate responsibility kritisch te toetsen. 6. Overweeg het gebruik van niet-traditionele prestatiemaatstaven, onder andere op het gebied van corporate responsibility. Die prestatiemaatstaven moeten aansluiten op de strategie.JAN PETER BALKENENDE is partner bij Ernst & Young Accountants met als bijzonder aandachtsgebied Corporate Responsibility, en is tevens hoogleraar Governance, Institutions and Internationalisation aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.NANCY KAMP-ROELANDS is directeur bij Ernst & Young Accountants, voorzitter van het panel van deskundigen van de Transparantiebenchmark en lid van Accounting for Sustainability van de Prince of Wales, en is als visiting professor verbonden aan de University of Strathclyde.__________________________________________________________________________________prof. mr. dr. Jan Peter Balkenende spreekt op de Public Finance Winterbijeenkomst Laat u inspireren door interactieve rondetafelsessies en boeiende presentaties door onder anderen prof. mr. dr. Jan Peter Balkenende en succescoach Joop Alberda tijdens de Public Finance Winterbijeenkomst op vrijdag 17 februari 2012 (14:30 – 18:30). Na afloop is er volop gelegenheid voor ontmoeten en netwerken met uw vakgenoten. Meld u nu kosteloos aan.__________________________________________________________________________________