Waarom de CFO nog geen business partner is

In een wereldwijd onderzoek onder CFO’s en overige bestuursleden door onderzoeksbureau McKinsey geeft 72 procent van de ondervraagde financieel directeuren aan binnen hun bedrijf veelvuldig betrokken te zijn bij strategische besluiten over de toewijzing van mensen en kapitaal. Dit verschilt sterk met het beeld dat andere bestuursleden van de CFO's hebben: slechts 29 procent van de overige executives denkt hier hetzelfde over. 

Het idee dat de CFO business partner moet zijn is al jarenlang te horen in de financiële wereld. En het werk van de CFO verandert inderdaad, bevestigt het onderzoek. CFO’s nemen steeds meer taken buiten de traditionele finance op zich, bijvoorbeeld strategisch leiderschap of de transformatie van de organisatie. Ze geven verder aan zich meer met dit soort zaken bezig te willen houden in de toekomst. Maar het onderzoek laat ook zien dat andere bestuursleden soms hogere verwachtingen hebben van de leiderschapsrol van CFO.

Er zit ook een verschil in de manier waarop CFO’s en andere bestuursleden kijken naar de prestaties van de finance organisatie: volgens 87 procent van de CFO’s is die effectief. Van de overige respondenten denkt 56 procent er net zo over. Belemmeringen volgens CFO’s zijn een gebrek aan middelen en skills, volgens de niet-CFO’s gaat het om een gebrek aan innovatief denken bij financials. Werk aan de winkel voor de CFO’s?

'Afstand CFO en werkvloer'
“Niet verrassend”, zegt CEO van InvoiceSharing en voormalig financieel directeur Jeroen Volk over de resultaten van het onderzoek: “De eisen aan de CFO zijn veranderd, van achteruit kijken naar vooruit. Dat is een fundamentele uitdaging voor een beroepsgroep die niet zo is opgeleid. Business adviser zijn is tot nu toe niet gelukt. Ga eens vooruitkijken. Welke nieuwe kansen liggen er in de markt. Wat is je waardepropositie? Hoe zorg je dat je relevant blijft? De CFO’s die dat doen redden het, anders zou ik me echt zorgen maken.”

Finance Transformation expert Loek Meijers (Grant Thornton) herkent dit beeld. “Veel CFO’s hebben een financiële opleiding gevolgd, niet een commerciële. Ze moeten als business partner optreden, maar er is een afstand tussen finance en de werkvloer, daar waar het geld verdiend wordt. Tegen CFO’s die beginnen zeg ik daarom altijd: ‘Ga eerst eens overal meedraaien.’”
Meijers zegt het verschil in perceptie dat uit het onderzoek blijkt het afgelopen jaar in zijn werk te hebben teruggezien. Maar het is een probleem van beide kanten: “Business management weet niet waar finance mee bezig is en andersom.”

Hiernaast is het een zaak van persoonlijkheid, zegt Albert Allmers, directeur van FinanceFactor, een Executive Search-organisatie voor finance executives. Allmers: “CFO’s zijn mensen die vaak voor veiligheid en continuïteit gaan. Ze denken in risico’s in plaats van in kansen, in problemen in plaats van in mogelijkheden. Het zit minder in hun aard om op zoek te gaan naar kansen en juist risico’s te nemen.”

Is dat eigenlijk ook niet zoals het moet? Want wat als er niemand meer is die af en toe op de rem trapt? Allmers: “Deels is dat prima. Maar de maatschappij en economie bewegen steeds sneller. Dat gaat buiten de beheersrol die CFO’s gewend zijn.” Al geeft Allmers wel aan dat er een tegenstrijdigheid in zit: “De CFO moet niet op de stoel van de CEO gaan zitten. Ze moeten wel op de winkel blijven passen.”

Coaching uit taboesfeer
De oplossing om CFO’s een iets andere kant op te bewegen zoekt FinanceFactor in coaching. Allmers: “Coaching zat in de taboesfeer, maar nu zie je dat meer CFO’s wel kwetsbaarheid durven te tonen en feedback vragen.” Toch is dit geen wondermiddel, geeft hij aan: “Als je introvert en risicomijdend bent, word je nooit extravert en een durfal.” 

Meijers ziet ook veel financials die vooruit willen, maar niet de ruimte krijgen binnen hun onderneming. Meijers: "Ze worden, onterecht, als boekhouders neergezet. Hun uitdaging is om eerst hun financiële basisssystemen, -processen en rapportages te optimaliseren en te harmoniseren alvorens door te kunnen pakken als business partner. Maar organisaties zijn vaak onvoldoende bereid om hierin te investeren, waardoor de financial moeite heeft progressie te maken."

Een ander probleem dat hij signaleert is andere afdelingen willen inspringen op nieuwe ontwikkelingen die voor de CFO interessant zijn. Meijers: “Het vakgebied wordt groter. Maar data-analytics, wiens vakgebied is dat? HR, business-development en marketing proberen ook allemaal een plekje te bevechten.” Volgens hem is het de vraag of de financieel directeuren in staat zijn hun eigen innovatie te verkopen.  

Schat aan informatie
Er zijn in ieder geval kansen genoeg voor de CFO, zegt Volk: ‘De CFO zit op een schat aan informatie en moet kundig genoeg zijn om daar met specialisten binnen het bedrijf, bijvoorbeeld op het gebied van sales of marketing slimme dingen mee te kunnen doen. Dan kan de CFO business advisor worden.” 

Maar dan is een “kanteling” zoals hij dat noemt wel nodig. Volk: “Ik gaf onlangs nog een workshop aan 30 financials, waaronder een hoop jonge mensen. De helft had nog nooit van fintech gehoord. Ze vertelden alleen maar bezig te zijn met een nieuwe interface voor een systeem of de definities in een rapport. En dat terwijl de wereld om je heen razendsnel verandert. Hoe kan dat nou, vraag ik me dan af? Ben je dan wel met je vak bezig? Ik vond dat een schokkende conclusie.” 

Hoe kijken experts van andere disciplines aan tegen de veranderingen binnen finance? Tijdens de SAP Finance Inspiration Day stond de veranderende rol van finance centraal. Journalist Jeroen Smit spreekt met Judith Meeng, William Bontes en Maarten Korz over de toekomst van financials: