Carla Smits-Nusteling, CFO KPN: “Goede mensen maken het verschil”

U hebt de lat hoog gelegd voor KPN, dat een World Class-onderneming wil zijn. Hoe staat het met het ‘best in finance’-programma?We zijn nu twee jaar onderweg en zijn over de helft, zowel in tijd als in de doelstelling dat het uiteindelijk moet leiden tot een besparing van 100 miljoen euro. Het grootste voordeel van het programma is dat we in staat zijn echt toptalent aan te trekken. De besparing is meegenomen, maar de cultuur die je neerzet is belangrijker. Het doel is dat finance meer toegevoegde waarde aan de business levert. We hebben onze basis op orde, en door sterke vereenvoudiging sluiten we onze boeken na afloop van de maand snel en goed. We zijn goed op weg, maar nog niet klaar. Dit jaar richten we ons op de businesscontrollers, wat moet leiden tot meer toegevoegde-waardeanalyses. We zijn bezig met de implementatie van één ERP-systeem in Nederland en verdere stroomlijning van de shared services, waar nog een efficiencyslag kan worden gemaakt.Hoe hebt u het ‘best in finance’-programma opgezet?We willen ons meten met de beste bedrijven in de wereld. In het begin waren er veel externe partijen die ons daarbij wilden helpen, maar we hebben al snel besloten het met onze eigen mensen te doen. Onze medewerkers zijn trots op hun werk en het programma geeft hun de kans om zich te laten zien. Ze steken veel extra uren in het programma naast hun gewone functie. Het was een goede keus om het met onze eigen mensen te doen. Het motiveert namelijk totaal niet als anderen hun komen vertellen hoe het moet. Voor ons biedt het een prima kans om te zien wie er komt bovendrijven. Zo kunnen we talent testen.Hoe is iedereen mee te krijgen in een zo’n grootschalig programma?Het was moeilijk om het programma in de steigers te krijgen. Je hoorde vaak: het gaat toch eigenlijk wel goed, is dat nu nodig? We hebben toen een benchmark laten uitvoeren door The Hackett Group, waaruit bleek dat we er helemaal niet zo goed voor stonden. De situatie wordt dan anders, er is dan geen discussie meer mogelijk. We zijn al een tijdje over het kritische punt heen en er is geloof in het project. Het voordeel is dat je nu als finance recht van spreken hebt naar de lijn, als je vindt dat iets niet goed gaat. Ik geloof in het goede voorbeeld geven. Uit de benchmark van Hackett bleek dat de kosten van het corporate center zeer hoog waren. Als director corporate control heb ik daarom mijn afdeling gehalveerd. Er haken altijd personen af in het proces, maar er komen ook mensen binnen op het verhaal. De toets is de kwaliteit van de sollicitanten die we binnenkrijgen, en die is heel hoog. Degenen die weggaan, komen vaak ook in goede banen terecht. Mijn ambitie is dat het een asset in de ontwikkeling van medewerkers wordt om bij KPN finance te hebben gewerkt.Hoe ziet u uw rol als CFO? Bent u degene die moet zorgen voor de betrouwbaarheid van de cijfers of wordt er meer verwacht?Het hangt natuurlijk sterk af van de fase waarin een bedrijf verkeert: negen jaar geleden was het voor KPN nog een uitdaging om de cijfers goed te krijgen. Nu wordt er meer verwacht. Als CFO werk je mee om de agenda te bepalen en aan te geven wat er moet gebeuren in het bedrijf. Je moet als CFO continu scannen op risico’s en potentiële kansen en je afvragen: Hebben we ze allemaal wel in beeld, zitten er goede mensen op en zijn de risico’s en kansen echt goed bekeken? Je moet de ontwikkelingen volgen en zodra je voelt dat er wat aankomt, moet je proberen het op de agenda zetten. Het zal niet snel opvallen als je dit niet doet, zolang je cijfers betrouwbaar zijn. Maar de uitdaging voor mij is om meer te doen, en ik verwacht van mijn mensen dat ze er ook op die manier naar kijken. Financials zijn vaak opgevoed in de cijferkant, maar je hebt ook andere talenten nodig, ze moeten een brede blik hebben en goed kunnen communiceren om zaken over te brengen.Hoe belangrijk is talentmanagement binnen KPN?Talentmanagement is zeer belangrijk. Als je een acht of negen wilt halen, heb je in het hele bedrijf goed personeel nodig. Goede mensen maken het verschil tussen bedrijven, talentmanagement leidt tot resultaten. Ik zoek mensen die samen met anderen het verschil willen maken. Eén briljant en solistisch iemand in je bedrijf op een afdeling met tien mensen levert niets op. Deze persoon trekt die andere tien niet mee. Ik heb liever vijf zeer goede medewerkers, aan wie vijf anderen zich kunnen optrekken.Waarom heeft KPN besloten door te gaan met de strategie Back to Growth, die oorspronkelijk tot 2010 liep?We zijn tevreden met deze strategie. We zijn begonnen met Back to Growth in 2008, toen het nog goed ging met de economie. Ondanks de verslechtering van de economie hebben we alle doelstellingen in stand weten te houden, op de omzetdoelstelling na. We zijn goed op weg om de gestelde doelen voor 2010 te halen. Voor 2011 hebben we een beperkte set financiële doelstellingen gecommuniceerd. De kern van het verhaal: we gaan verder met groei van de winst, de vrije kasstroom en het dividend.Bent u zelf in de race om Ad Scheepbouwer op te volgen als CEO?Ik ben niet in de race. Ik zit nog maar kort in de raad van bestuur en besteed vooral veel energie aan het goed neerzetten van finance en ervoor zorgen dat de transitie naar een nieuwe CEO goed gaat.U hebt verschillende soorten functies bekleed op operationeel, business- en financegebied. Wat trekt u het meest?Ik vind finance geweldig, dat spreekt voor zich. Alles in een bedrijf gaat via finance, daar kun je overzicht creëren. Maar het belangrijkste in een functie is voor mij dat er veel te doen is. Ik hou van bedrijven waarvan iedereen kan zien wat ze maken. Iedereen kent KPN, dat gold ook voor TNT, waar ik eerder werkzaam was. Ik denk niet dat ik me in een chemische fabriek zou thuis voelen. Consultancy is mij te vrijblijvend. Ik ben zelf geen voorstander van consultants en maak beperkt gebruik van hun diensten. Ik geloof veel meer in mijn eigen team. Je ziet vaak dat consultants de leuke klussen doen. Ik wil die klussen aan mijn eigen mensen geven om ze te motiveren.Met wie wisselt u ervaringen uit en spart u?Ik spar met mijn eigen team en met iedereen die me een mail stuurt met een goed idee. Ik spreek af en toe met CFO’s van andere bedrijven, op bijeenkomsten met alle CFO’s van AEXfondsen. Dat zijn zeer zinnige bijeenkomsten, waarin je met collega’s kunt praten over praktische zaken als accountantskosten, maar ook over meer strategische onderwerpen als het omgaan met risico’s.Hoe gaat u om met onzekerheden in de markt?We doen scenarioplanningen op alle grote ontwikkelingen en maken actieplannen om erop in te spelen. We laten dan allerlei varianten de revue passeren en richten ons vooral op de circa vijftien hefbomen die voor ons het grootste effect hebben. Renteverhogingen of -verlagingen, pensioenen, inflatie of deflatie, belangrijke businessindicatoren, de gevolgen van regelgeving. Het laatste onderdeel is een gegeven en vrij voorspelbaar. Op basis van scenario’s berekenen we de alternatieven van mogelijke tariefverlagingen. We spelen ook met ‘black swans’, maar die kun je niet zinnig in een scenarioplanning verwerken. Bijvoorbeeld het scenario met de mogelijke gevolgen van netwerkuitval voor een langere periode. Je kunt alles wel in scenario’s zetten, maar de realiteit is vaak toch anders. Bij scenarioplanning is het zaak om alleen de grote lijnen te pakken.KPN is een organisatie waar aan de ene kant bezuinigd wordt op traditionele diensten, en aan de andere kant veel geld wordt uitgegeven aan nieuwe ontwikkelingen. Hoe is dat te managen?Je moet beide expertises even belangrijk maken. Als je in een business in dalende trend werkt, is het belangrijk dat je de neergang kunt afzwakken. Iemand die dit goed doet, moet evenveel credits krijgen als iemand die de stijgende trend waar hij in zit weet te versnellen. Het is goed wanneer je als manager beide situaties hebt meegemaakt, je kunt dan alle omstandigheden aan. De expertise om een organisatie te kunnen afbouwen is in deze tijd bovendien goud waard. Als CFO kun je je stempel drukken op het aantrekkelijk maken van functies. Shared service wordt gezien als een plek waar je bijna doodgaat. Ik heb daar nu vijf grote talenten neergezet om managementervaring op te doen. Er moet nog een efficiencyslag worden gemaakt, en dat is een uitdaging. Nadat er twee talenten benoemd zijn, wil de rest nu ook. Managementervaring is belangrijk voor een carrière in finance.Loopt u niet het risico te veel te snijden als de tegenwoordige situatie voortduurt, met steeds lagere tarieven?Vergeleken met andere telecombedrijven komen we er op het gebied van kostenbesparingen goed uit, maar ten opzichte van World Class zit er nog wel vet. We zoeken naar benchmarks die ons kansen geven en kunnen nog wel een paar jaar vooruit. Maar de vraag is: Waar staan we over tien jaar? We zitten in een omgeving met snelle technologische veranderingen en we moeten op tijd zijn met nieuwe ontwikkelingen.Wat is de grootste uitdaging de komende jaren?De grootste uitdaging is om onze omzet groeiend te krijgen. We zijn waanzinnig goed in kosten reduceren, maar we moeten ook weer naar groei in omzet. Die moet dan bijvoorbeeld komen uit nieuwe diensten zoals interactieve televisie. We verwachten ook verdere groei uit mobiele datadiensten. Dat zal een belangrijke taak worden voor de nieuw te benoemen CEO.