Raets pleit voor stevige CFO in top gemeente

Philippe Raets werkte eerder bij de rijksoverheid, gemeenten en onderwijs-instellingen. Zo was hij onder andere directeur Bestuurs- en Managementondersteuning bij de gemeente Amsterdam, directeur Financiën en Economische Zaken bij het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) en was hij waarnemend Secretaris-generaal bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Hij was als adviseur verbonden aan Het Expertisecentrum (HEC) voor de overheid.’Ik heb in verschillende rollen kunnen werken aan de publieke zaak. Verantwoordelijkheid nemen als manager en projectleider, het op een hoger plan tillen van bedrijfsvoering in grote organisaties, het leiden van veranderingstrajecten en het bijdragen aan de kwaliteit van de overheid zijn de rode draden in mijn werk tot nu’, vertelt Raets.Speciale positieMark Telgenkamp van Conquaestor vraagt Raets of er eigenlijk wel een public CFO bestaat.Raets antwoordt dat er grote verschillen in de positie van finance en de CFO bestaan tussen verschillende sectoren. ‘Bij scholen zie ik nog geen CFO’s en is er relatief weinig besef van de rol die deze zou kunnen spelen, maar bij ziekenhuizen is de situatie veel beter en is de bedrijfsvoering op een professioneel hoog niveau. In gemeenteland kunnen we ook hier in Rotterdam nog stappen zetten, waarbij we rekening moeten houden met onze speciale positie. Wat maakt ons dan anders? Rotterdam heeft een begroting van 3,5 miljard euro en met 11.000 mensen in dienst zijn we de zeventiende werkgever qua omvang in Nederland. Je zou ons kunnen zien als een groot bedrijf met heel verschillende operations. Daarnaast hebben we enkele grote belangen buiten de deur, waarbij de haven en Schiphol de belangrijkste zijn. En het management van liquiditeiten bij onze treasury is omvangrijker dan bij de meeste andere gemeenten door de omvang van de in- en uitgaande geldstromen.’Externe accountantRaets wil de functie van financieel directeur in de toekomst opwaarderen. ‘De CFO hoort in mijn visie in de top van de organisatie en deel uit te maken van de concerndirectie. We hebben de interne accountantscontrole recent afgeschaft en laten de jaarrekening alleen nog door de externe accountant EY controleren. Hierdoor is het een heel ander proces geworden en de CFO moet dat snappen. Door alleen nog met een externe accountant te werken hebben we intern ook een professionaliseringsslag gemaakt. Ook hebben we in een grote consolidatieslag de deelgemeenten opgeheven en de administraties geharmoniseerd in één financieel systeem.’Onderdelen verkopenAndere belangrijke taken voor de aankomende CFO zijn verzelfstandigingen van onderdelen en aanscherping van de treasury, vertelt Raets. ‘Door beter op de liquiditeitsstromen te letten, kunnen we geld besparen. Maar het hoe en waarom moet je dan natuurlijk wel goed kunnen uitleggen aan alle stakeholders. Een ander groot project voor de nieuwe CFO is het mogelijk op afstand zetten van organisatie-onderdelen. Er is een aparte club die zich bezig houdt met het beheer van onze belangen, maar verzelfstandigen van diensten is een heel ander verhaal en daar is ook specifieke kennis voor nodig.’Glazen huisMark Telgenkamp vraagt welke ervaring en kennis Raets zoekt in de persoon voor de nieuwe topfunctie in Rotterdam. Via Conquaestor adviseert hij bij meerdere andere gemeenten. Telgenkamp: ‘Voor veel gemeenten zou iemand uit een commerciële omgeving een stap te ver zijn. Zou dat in Rotterdam wel kunnen?’Philippe Raets antwoordt dat de gemeente Rotterdam meer een politiek dan zakelijk gestuurde organisatie is. ‘Beslissingen zijn wel deels economisch gemotiveerd en deels politiek van aard, dus dat betekent wederzijds geven en nemen. Toch zou ik de besluitvorming niet irrationeel of informeel noemen, want we zijn natuurlijk wel allemaal professionals. Het grote verschil voor een CFO uit de private sector zou zijn dat de gemeente een glazen huis is. Het tempo en de transparantie van de besluitvorming zijn onnavolgbaar. Voor een buitenstaander is die politieke context erg lastig, is mijn inschatting.’Inspirerende sessiesHoe stelt Raets zijn team samen en waar let hij op als hij nieuwe mensen benoemt, vraagt Mottard. ‘Talent management is belangrijk en zorgt hier voor een constante onderstroom omdat medewerkers zich kunnen blijven ontwikkelen’, aldus Raets. ‘We rouleren hier veel van posities en geven mensen kansen om te groeien. Onlangs waren we met de concerntop ‘op de hei’ en dan komen er ook allerlei jonge mensen presentaties voor ons houden. Dat zijn heel inspirerende sessies, waar zij zelf ook weer heel veel van leren. Of mensen de echte sprong naar een topfunctie aan kunnen, blijkt toch meestal pas uit de praktijk. Een uitvoerend directeur is niet automatisch ook een goede concerndirecteur. En omgekeerd geldt hetzelfde; op basis van mijn vakkennis zou ik hier geen financieel directeur kunnen zijn.’Meer parametersMottard vraagt hoe ver Rotterdam momenteel is met de invoering van big data en of dit onderwerp in de organisatie bij het takenpakket van de CFO hoort.Raets vindt zijn suggestie van verantwoordelijkheid van de CFO voor big data een interessante gedachte, maar Rotterdam heeft het anders geregeld, legt hij uit. ‘Bij ons valt het onder de CIO. Daar zit de kennis van hoe je dergelijke systemen moet inrichten. Het is een goede ontwikkeling dat we dankzij big data op meer parameters kunnen sturen dan puur alleen financieel.’Arm en rijkZijn voorganger Arjan van Gils, die nu in Amsterdam dezelfde functie vervult, stelde Philippe Raets de volgende vraag: ‘In vergelijking met Amsterdam is de sociale problematiek in Rotterdam zwaarder. Hoe houd je de balans tussen de internationale economie van de haven en de arme wijken in de stad?’Raets: ‘In onze dagelijkse praktijk zijn het gescheiden werelden en gescheiden dossiers, maar onze medewerkers moeten wel met partijen aan beide zijden kunnen omgaan. De stad en de haven zijn de afgelopen jaren steeds verder uit elkaar gedreven. Maar dat gebeurt ook weleens bij sommige stellen en dan zie je ze na verloop van tijd ook weer naar elkaar toegroeien. Onze ambtenaren moeten die beide werelden wel kennen en aankunnen. Marco Pastors leidt het nationaal programma Rotterdam Zuid om de armoede en verpaupering aan te pakken en het onderwijs en de huisvesting te verbeteren. Allard Castelein is sinds vorig jaar directeur van het Havenbedrijf Rotterdam en hij zorgt er mede dankzij de Tweede Maasvlakte voor dat de haven weer kan groeien.’Public valuePhilippe Raets stelt de vervolgvraag aan Engelhardt Robbe, de CFO van NS. ‘NS is een vervoersbedrijf, maar zit heel anders in de waardeketen dan onze eigen RET of KLM. Hoe krijg je het voor elkaar om een strakker bedrijf neer te zetten en te sturen op winstgevendheid en vergroten van de efficiency, terwijl NS aan de andere kant ook een grote public value vertegenwoordigt, waarop alle ogen van pers, publiek en politiek gericht zijn.’