Vandaag is het Rapport Wennink gepresenteerd, opgesteld door Peter Wennink, op verzoek van het kabinet-Schoof.

Het rapport, waarvoor afgelopen zomer de opdracht werd gegeven, is een strategische analyse van het investeringsklimaat en het toekomstige verdienvermogen van Nederland. De opdracht kwam op een moment waarop meerdere structurele maar riskante trends samenvallen: economische groei vlakt af, geopolitieke rivaliteit neemt toe, technologische innovatie versnelt wereldwijd maar vertraagt in Europa, en de druk op publieke voorzieningen stijgt sneller dan de overheid financieel kan bijbenen.

Het kabinet vroeg Peter Wennink, vanwege zijn internationale ervaring in hightech en zijn rol als voormalig CEO van ASML, om de Nederlandse vertaling te maken van het eerder verschenen Draghi-rapport over het dalende Europese verdienvermogen. Het resultaat is een document dat niet alleen richting geeft aan nationale beleidskeuzes, maar ook diep relevant is voor CFO’s die strategisch moeten sturen in een snel veranderende omgeving.

Lees ook op CFO.nl: Oud-ASML-topman Peter Wennink: “Europa stak jarenlang zijn kop in het zand over America First.”

Nederland bevindt zich op een economisch kantelpunt

Volgens het rapport dat vandaag werd gepresenteerd, staat Nederland op een fundamenteel keerpunt. Nederland behoort nog altijd tot de meest welvarende en innovatieve economieën ter wereld, maar de voorwaarden waaronder die welvaart kon ontstaan zijn aan het veranderen. De stijgende kosten voor zorg, defensie, de energietransitie en de vergrijzende bevolking drukken zwaar op de rijksbegroting. Tegelijkertijd daalt de verwachte economische groei structureel: waar minimaal 1,5 à 2 procent groei nodig is om publieke voorzieningen overeind te houden, verwachten CPB en DNB slechts 0,5 tot 0,9 procent per jaar.

Deze kloof is geen boekhoudkundig detail, maar raakt de kern van het Nederlandse model. Als de economie onvoldoende groeit, kunnen publieke investeringen niet langer worden gefinancierd zonder ofwel de belastingdruk te verhogen, ofwel fors te bezuinigen op collectieve voorzieningen. Daarmee komt zowel de maatschappelijke cohesie als de concurrentiekracht onder druk te staan.

Voor CFO’s betekent dit dat macro-economische stagnatie zich vertaalt in hogere kapitaalkosten, een onzekerder investeringsklimaat en een groter beroep op private investeringen om essentiële transities te financieren.

Lees ook op CFO.nl: Zes CFO’s uit de energie-sector aan het woord: “Alleen wanneer je als CFO begrijpt voor welke uitdagingen we staan in de energietransitie, kun je meesturen op budgetten.”

Productiviteitsgroei als belangrijkste bron van toekomstige welvaart

Het rapport van Wennink benadrukt dat bijna alle toekomstige economische groei uit arbeidsproductiviteit moet komen. De arbeidsmarkt biedt simpelweg geen ruimte meer om groei te realiseren door meer mensen aan het werk te krijgen; de participatiegraad is één van de hoogste ter wereld en de vergrijzing vermindert het aantal beschikbare werknemers.

Daarom is een forse impuls nodig in:

• technologische innovatie

• digitalisering en automatisering

• kennisontwikkeling

• kapitaalintensieve productieprocessen

• transitie naar hoogproductieve sectoren

Volgens TNO Vector en RaboResearch is voor die productiviteitsdoorbraak tussen 151 en 187 miljard euro aan extra investeringen nodig richting 2035. Het Rapport Wennink laat zien dat Nederland hierin achterloopt: investeringen in R&D dalen, bedrijven hebben moeite met schaalvergroting, en het aantal snelgroeiende innovatieve ondernemingen blijft achter bij internationale benchmarks.

Voor CFO’s betekent dit dat productiviteit niet langer een macro-economisch abstractie is, maar een directe bedrijfsstrategie wordt.

Investeringen in AI, automatisering, data-infrastructuur en procesoptimalisatie zijn bepalend om concurrerend te blijven. Bovendien ontstaat er een direct verband tussen productiviteitsgroei en risicomanagement: organisaties die onvoldoende investeren, worden kwetsbaar voor marktschokken, stijgende arbeidskosten en internationale concurrentie.

Lees ook op CFO.nl: Kabinet van de CFO – Edwin Rammeloo (CFO Lumipol): “Een te groot deel van stimuleringsgeld komt niet terecht op plekken waar het geld voor bedoeld is.”

Technologische achterstand van Europa vergroot afhankelijkheden

Een centrale waarschuwing in het Rapport Wennink is dat Europa strategisch terrein verliest. China en de Verenigde Staten investeren vele malen meer in cruciale technologieën zoals halfgeleiders, kunstmatige intelligentie, defensietechnologie, energie-innovatie en biotechnologie. De Europese Unie loopt daardoor achter in innovatiekracht, maar vooral in opschaling: veel technologie ontstaat in Europa, maar groeit elders uit tot marktleiderschap.

Nederland heeft sterke technologische nicheposities – onder meer in de halfgeleiderketen, fotonica, life sciences en deep tech – maar ook hier dreigt achteruitgang. De R&D-intensiteit daalt richting 2 procent, terwijl minimaal 3 procent noodzakelijk is om internationaal relevant te blijven. Startups komen moeilijk aan groeikapitaal, vergunningstrajecten vertragen investeringen, en infrastructuur zoals energie- en datanetwerken houdt de vraag niet bij.

Voor CFO’s is dit een kritieke constatering: technologische achterstand vergroot niet alleen economische kwetsbaarheid, maar vergroot ook strategische risico’s in toeleveringsketens, cybersecurity en internationale positionering. Investeringen in technologie worden daarmee geen optie, maar een vereiste.

Lees ook op CFO.nl: Wat willen Jetten en Bontebal? Een deep-dive voor CFO’s.

Vier randvoorwaarden blokkeren investeringen – en bepalen de snelheid van transitie

Het Rapport Wennink maakt duidelijk dat private investeerders bereid zijn om miljarden te investeren, maar dat dit alleen kan als de randvoorwaarden worden verbeterd. Deze randvoorwaarden vormen de ruggengraat van het investeringsklimaat.

Het rapport onderscheidt vier cruciale categorieën:

1. Vergunningen & stikstof

Nederland heeft één van de meest complexe en tijdrovende vergunningstelsels van Europa. Stikstofrestricties zorgen voor langdurige blokkades op cruciale bouw-, industrie- en energieprojecten. De onvoorspelbaarheid van procedures verhoogt investeringsrisico’s en vertraagt innovatie. Vooral grootschalige energie- en infrastructuurprojecten lopen hierdoor vast.

2. Talenttekorten

De instroom in bèta-technische opleidingen daalt al jaren. Tegelijkertijd wordt beleid rondom internationale kenniswerkers strenger, terwijl juist deze groep essentieel is voor innovatieve sectoren zoals AI, semiconductor-technologie en biotech. Hierdoor ontstaat een structurele mismatch in de arbeidsmarkt die groei belemmert.

3. Energie-infrastructuur

Door netcongestie wachten duizenden bedrijven op een elektriciteitsaansluiting. Energieprijzen zijn hoger dan in omringende landen, wat de concurrentiepositie ondermijnt. Zonder versnelling in netuitbreiding is verduurzaming niet haalbaar en worden investeringsbeslissingen uitgesteld of verplaatst naar het buitenland.

4. Fysieke en digitale infrastructuur

Mainports als Schiphol en Rotterdam lopen tegen fysieke beperkingen aan, terwijl digitale infrastructuur zoals datacenters en glasvezelnetwerken onvoldoende worden opgeschaald. Innovatieclusters zoals Brainport en Leiden Bio Science Park waarschuwen dat hun groei wordt afgeremd door gebrek aan ruimte, energie en snelle besluitvorming.

Voor CFO’s is het essentieel te begrijpen dat deze randvoorwaarden direct invloed hebben op investeringsrendement, risicoprofielen, doorlooptijden en de mogelijkheid tot schaalvergroting.

Lees ook op CFO.nl: Kabinet van de CFO – Mike van der Weerd (CFO Equans): “Heldere wetsvoorstellen, duidelijke, doelmatige subsidieregels en fiscale maatregelen die de juiste prikkels geven zijn belangrijk.” 

Strategische groeidomeinen met 126 miljard euro investeringspotentieel

Het rapport identificeert vier domeinen waarin Nederland internationaal relevant kan blijven én waarin zich een concrete investeringspijplijn van 126 miljard euro aandient:

• Digitalisering & AI: cruciaal voor productiviteitsverhoging en innovatie

• Veiligheid & weerbaarheid: noodzakelijk door geopolitieke spanningen

• Energie- & klimaattechnologie: essentieel voor transitie en industriële concurrentiekracht

• Life sciences & biotechnologie: een sector waarin Nederland al een sterke wereldpositie heeft

Deze domeinen zijn kapitaalintensief, kennisgedreven en internationaal concurrerend. Voor CFO’s betekenen zij dat de grootste groeikansen zich precies op het snijvlak bevinden van technologie, infrastructuur en strategische autonomie.

Lees ook op CFO.nl: Kabinet van de CFO – aanbevelingen aan het nieuwe kabinet van acht CFO’s

Hoe Nederland investeringskracht kan organiseren

Het rapport pleit voor een nieuwe bestuurlijke en financiële architectuur om de noodzakelijke investeringen mogelijk te maken. Drie elementen staan centraal:

1. Een Nationale Investeringsbank die met 10 tot 20 miljard euro publiek kapitaal private co-investeringen mobiliseert.

2. Een Agentschap voor Baanbrekende Innovatie dat doorbraaktechnologieën begeleidt van lab naar markt en opschaling activeert.

3. Hervorming van begrotingsregels, zodat investeringen in toekomstige welvaart niet jaarlijks worden tegengehouden door politieke cycli of boekhoudkundige beperkingen.

Daarnaast moet de overheid centrale regie nemen in energie, infrastructuur, talentontwikkeling en vergunningverlening — niet als vervanging van de markt, maar als versneller van private investeringskracht.

Lees ook op CFO.nl: Kabinet van de CFO – Ferdy Dautzenberg (CFO van HyET Solar): “Groeiambities worden te vaak gefrustreerd door niet op elkaar afgestemde, conflicterende, wet- en regelgeving.”

Implicaties voor CFO’s

Voor CFO’s verandert het speelveld de komende tien jaar fundamenteel. De financiële functie wordt strategischer en toekomstgerichter.

Enkele belangrijke implicaties:

• Investeringsbeslissingen worden geopolitiek: marktrisico’s verschuiven van economisch naar structureel en strategisch.

• Technologische adoptie bepaalt concurrentiekracht: AI, data-gedreven besluitvorming en automatisering worden de basis van elke moderne financiële organisatie.

• Balansmanagement verandert: investeringen worden groter, looptijden langer en afhankelijkheden complexer.

• Samenwerking met overheid en consortia neemt toe: publiek-private partnerschappen worden een noodzakelijke hefboom.

CFO’s worden daarmee niet alleen beheerders van kapitaal, maar medevormgevers van de economische toekomst.

Lees ook op CFO.nl: Kabinet van de CFO – Daniëlle Berndsen (CFO van Korian): “Sta stil bij de impact van ‘vergrijzing’, de grote game changer.”

Waarschuwing en routekaart

Het Rapport Wennink is een waarschuwing, maar ookeen routekaart. De waarschuwing: zonder ingrijpen verliest Nederland zijn economische kracht, innovatievermogen en internationale positie. De routekaart: met gerichte investeringen, modern bestuur en samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven heeft Nederland alles in huis om een sterke speler te blijven in een veranderende wereld.

Voor CFO’s ligt hier een cruciale rol: zij bepalen de investeringsrichting, beoordelen risico’s, mobiliseren kapitaal en vormen de brug tussen strategie en uitvoering. In veel organisaties zal de financiële functie de komende jaren de motor zijn achter de transities die Nederland noodzakelijk moet doormaken.

Lees ook op CFO.nl: Meld je nu aan voor CFO Day 2026 – Clarity in Chaos – 25ste Jubileumeditie

Decision-making in high-stake situations with Prof. Sinaceur

Improve your effectiveness in uncertain or complex situations. Join the 2-day Decision-making in high-stake situations program by Prof. Marwan Sinaceur.

Learn more & enroll now