More Finance or Finance No More? (Finance Inspiration Day 2016)

Hoe ziet de toekomst van de finance functie eruit? Epco Pottinga van gastheer SAP ziet vooral kansen in data. "Er is bij bedrijven een grote behoefte aan financials die creatief met data kunnen omgaan om sneller te kunnen reageren en in te spelen op veranderende omstandigheden." 

Epco Pottinga (rechts) en Jeroen Smit

Dagvoorzitter Jeroen Smit, vooral bekend van De Prooi en het Drama Ahold, herkent de toekomstdiscussie uit zijn eigen vak: de journalistiek. “De papieren krant loopt echt op zijn laatste benen. Binnen vijf jaar is die helemaal verdwenen. 75 procent van de journalisten die hierover ondervraagd wordt, erkent dit. Maar als ze vervolgens gevraagd wordt wat het voor hun betekent, denken ze: ‘het zal mijn tijd wel duren’. Ik hoop dat dit voor financials anders is. De economie trekt nu aan, dus deze periode biedt een window of opportunity van 3 tot 5 jaar. Een laatste kans om te investeren in het vak.”

Forecast: het einde van de traditionele finance functie
De eerste spreker was Kees Dubbelboer, vml Head of Reporting bij Shell en vml Corporate Controller bij Alliander. Hij denkt net als Smit dat het nu of nooit is. “Als we deze tijd niet aangrijpen om in het hart van de business te komen en te helpen sturen, worden we een kostenpost. En we weten als financials heel goed wat dat betekent.”

Dubbelboer schetste vier ontwikkelingen die de komende jaren een grote impact gaan hebben op finance:
● Robotics: dit gaat leiden tot een grote reductie van werk in finance operations;
● Big Data & Analytics: dit past goed bij finance, maar financials doen er nog te weinig mee;
● Real time: de business wil niet meer wachten op managementinformatie;
● Andere eisen stakeholders: de standaard maandrapportage heeft nauwelijks waarde meer. De business wil scenario’s, forecasts en specifieke business analyses. Andere stakeholders willen inzicht in de maatschappelijke impact van een organisatie (integrated reporting). 

Deze ontwikkelingen samen gaan leiden tot een reductie van 40 procent FTE in 10 jaar tijd, blijkt uit diverse onderzoeken van o.a. Accenture. Tegelijkertijd ontstaat er vraag naar verschillende nieuwe rollen waar financials niet noodzakelijk heel goed in zijn:
● Data scientist
● Social / behavioral scientist
● Market maker
● Scenario planner

“De transitie naar business partner speelt al zeker 15 jaar, maar wil niet van de grond komen”, aldus Dubbelboer. “Dat is logisch, want daar worden we ook helemaal niet voor opgeleidt. We proberen de business te overtuigen met een spreadsheet en zijn dan ook nog verbaasd als de business zegt; ‘maar zo gaan we het helemaal niet doen’. Kortom, er moeten nieuwe skills ontwikkeld worden en nieuwe mensen binnengehaald worden.” 

Dubbelboer eindigde met vijf stappen die elke finance organisatie nu zou moeten zetten:
1. Definieer de waardepropositie van uw finance organisatie.
2. Bepaal welke kerncompetenties u hiervoor nodig heeft.
3. Zorg voor de juiste mensen op de juiste plek.
4. Ontwikkel uw digitale finance visie en strategie.
5. Creëer geïntegreerde diensten om aan de business te leveren. Doseer dit goed, dus niet alles tegelijk.

Perspectieven van buiten finance
Een panel van non-financials werd vervolgens door Jeroen Smit bevraagd naar hun visie op de toekomst van het finance vak. Judith Meeng (Group Director HRM) was van mening dat er over dit onderwerp gesprekken in de business gevoerd moeten worden, maar dat die nu juist vermeden worden. “Mensen kijken naar HRM als het zou kunnen betekenen dat er banen verdwijnen, maar die gesprekken moeten juist niet door HRM gevoerd worden, maar door jullie zelf. Wij faciliteren alleen en kunnen helpen bij het voorbereiden van de lastige onderwerpen. Als je tijdig praat met elkaar dan kan een medewerker zich goed op de toekomst voorbereiden bijvoorbeeld door middel van trainingen.”  

William Bontes (vml. CEO Hurks), zelf een oud-CFO, gaf aan een kans te zien die nog niet was genoemd: cybersecurity. “Door de gigantische toename in het gebruik van internet door bedrijven, nemen ook cyberrisico’s enorm toe. Dan hebben we het over georganiseerde criminele bendes die steeds beter worden in het inbreken in bedrijfssystemen en daar allemaal nare dingen mee uithalen. Hier liggen kansen voor finance om een belangrijke, zelfs leidende rol in te spelen.” Bontes gaf ook aan dat hij als CEO behoefte heeft aan ‘de basis op orde’. Dit kan wel met minder mensen in de toekomst, maar het blijft een kerntaak voor finance. 

Het panel met VLNR: William Bontes, Maarten Korz en Judith Meeng

Maarten Korz (Innovationmanager, Rabobank) constateerde dat de finance mensen zichzelf centraal stelde in deze discussie, maar dat de organisatie centraal moet staan. Dat moeten financials accepteren. Als innovator eist Korz verder wendbaarheid, flexibiliteit en veel experimenten. Te ver vooruit willen plannen zullen financials nu echt moeten afleren; dat past niet meer bij deze tijd. 
 
Over de door Dubbelboer genoemde kansen in integrated reporting was vooral Jeroen Smit laaiend enthousiast. “De controller kan de wereld redden! Door waarde toe te kennen aan de bomen die het bedrijf omhakt – of juist laat staan. En door de uitkering van een ontslagen medewerker ook op de balans te zetten als maatschappelijke schade.” Ex-Shellman Dubbelboer denkt dat Shell financials zou steunen die dit zouden willen oppakken. “Maar”, benadrukte hij, “het is erg lastig. Daar ben je echt wel een tijdje mee bezig als je dit goed wilt implementeren.”

De paneldiscussie eindigde met een positieve noot van Meeng. “We hebben onszelf al vaker opnieuw uitgevonden. De geschiedenis herhaalt zich. Natuurlijk is er een plaats voor financials in de nieuwe wereld, maar benader het niet vanuit finance, maar multidisciplinair. Dat heeft de toekomst.”

De impact van robotics op de financiële functie
De stelling van de volgende spreker, Lars Leemhorst (Partner Consulting bij PwC), is dat financials nog heel veel bezig zijn met wat hij noemt yesterday’s shit. Robotic Process Automation (RPA) biedt hiervoor uitkomst. 

Wat RPA niet is:
– Vervanging van mensen
– Vervanging van systemen
– Androïde / mensachtige robots

Wat het wel is: slimme software en algoritmen die handmatige taken automatiseren en specifieke problemen oplossen. Het werkt als plug-in op de gebruikte software in organisaties en leidt naar schatting tot 30-40 procent productiviteitsverbetering. Outsourcing wordt door RPA overbodig, stelde Leemhorst. Bedrijven zullen dit in eigen huis gaan toepassen en het tipping point waarop bedrijven deze technologie massaal gaan inzetten is bijna bereikt. De volgende generatie bots, die meer interacteren met gebruikers en aanbevelingen doen, zal snel volgen. Gezien de enorme tijdwinst die dit gaat opleveren, kunnen de CFO’s vast bedenken wat ze met deze vrijgekomen tijd gaan doen. Er zijn tijdens het event genoeg mooie onderwerpen voorbij gekomen om uit te kiezen.

Sturen van een bedrijf in het digitale tijdperk
De finance leiders zijn na de talloze verhalen over technologie de laatste jaren wel bekend geraakt met de wet van Moore en de exponentiële groeicurve van technologie. Die curve maakt dat we verrast kunnen worden, stelde de volgende spreker Rouven Morato, Head of Enterprise Analytics bij SAP. “Er zijn veel technologieën die nu in de misleidende fase zitten, zoals blockchain, kunstmatige intelligentie en 3D-printing. De impact van deze technologieën is nog klein, maar we weten zeker dat er een aantal enorme vloedgolven aan zitten te komen. Als bedrijf wil je sensoren hebben om te weten wat deze golven inhouden en hoe ze je bedrijf gaan raken.”

Het probleem dat veel bedrijven hebben met meten is dat ze talloze systemen hebben en een langdurig consolidatietraject door moeten voordat ze kunnen rapporteren. Wanneer je daar ook nog externe data aan wilt toevoegen heb helemaal een probleem. Morato: “De beslissingnemer wil directe toegang tot informatie. Hoe ga je als finance afdeling zorgen dat hij/zij die toegang krijgt, naadloos en direct?”

Bij SAP is het antwoord geweest om alle silo’s af te breken. “Het team dat eerst analytics deed hebben we samengevoegd met IT en daarna weer terug in de business gezet”, aldus Morato die nu leiding geeft aan dit analytics-team. “Nu verbinden wij alle stippen aan elkaar en kunnen we inzichten verschaffen aan de board die dwars door alle verschillende perspectieven heengaan. Ik denk dat finance mensen de juiste kwaliteiten bezitten om deze rol te gaan vervullen, zelf ben ik ook CFO geweest. Wel vraagt het naast veel business knowhow ook veel tech knowhow. Die combinatie maakt dat je straks de board heel goed kan vertellen waar de golven zich bevinden en wat daarin de beste plekken zijn om te surfen.”

Leadership of the Heart
Het contrast met de vorige spreker had bijna niet groter kunnen zijn. “Ik denk niet dat jullie toekomst in data ligt, maar in het volgen van je hart”, begon leiderschapscoach Esther van Toledo. “Finance is bij uitstek geschikt om waardevolle verbinder te zijn in de organisatie, juist een staf afdeling kan over de linies heen kijken, het grotere geheel zien, en daarmee kansen zien die de commerciële business units niet zien omdat zij gefocust zijn op het binnenhalen van ‘het vlees’. Maar dan moeten jullie nieuwe vaardigheden ontwikkelen die gefocust zijn op een multidisciplinaire aanpak en mensgerichtheid, oftewel de rol als social/behavioral scientist. Kort gezegd, jullie moeten meer met jullie gevoel gaan doen, en dan worden jullie als toegevoegde waarde gezien. ‘Finance mensen hebben geen gevoel’, zeiden een aantal mensen toen ik hen vertelde dat ik hier ging spreken vandaag. Maar iedereen hier heeft zich weleens heel erg verdrietig gevoeld, is verliefd geweest, is super trots geweest op iets of heeft hele erge rouw ervaren, toch?” De CFO’s steken bevestigend hun handen omhoog. 

In bedrijven zijn we volgens Van Toledo te veel gaan denken en te weinig gaan voelen. “Het hoofd is er om patronen te herkennen, om te redeneren en te structureren”, aldus de leiderschapscoach. “Maar jullie hebben vast weleens bij een beslissing gedacht: ‘ik weet het gewoon’. Dat komt omdat het lichaam signalen geeft. Stel dat je deze intelligentie voortdurend zou benutten, dan zouden dingen veel gemakkelijker en sneller gaan en zou je veel meer vreugde ervaren in je leven en werk.”

Dit onderwerp wordt helaas nog vaak gezien als ‘zweverig gedoe’, terwijl Van Toledo vele directeuren heeft geleerd hoe zij de intelligentie van hun hart pragmatisch kunnen toepassen in hun werk. “Dat is meer dan je gevoel mee laten wegen in een beslissing, dat is ook voorvoelen wat de volgende stap is voor je organisatie”, aldus Van Toledo. Dat dit niet veel tijd hoeft te kosten, demonstreerde zij met een korte pragmatische oefening. Ze vroeg de deelnemers hun ogen te sluiten, de hand op hun hart te leggen en te luisteren naar ‘Air from suite No.3 in D Major’ van Bach. Esther sprak de finance-mannen en vrouwen toe en wist ze binnen vijf minuten heel dicht bij hun gevoel te brengen en van daaruit beelden te krijgen van de toekomst. In tijden van verregaande automatisering en robotisering is dit misschien niet eens zo’n gek onderwerp voor in de boardroom. “Voor het vinden van je echte toegevoegde waarde en tijdsbesparing moet je naar je hart luisteren”, besloot ze. 

Conclusie van de dag: de financial heeft zeker een toekomst mits hij/zij snelle stappen zet en de kansen opraapt die er liggen: de rol van verbinder oppakken (met data, maar zeker ook met gevoel), cybersecurity en integrated reporting. Er zijn talloze gebieden die open liggen en Robotic Process Automation gaat de tijd en ruimte scheppen om hiermee aan de slag te gaan. Maar het is wel belangrijk de sense of urgency te herkennen en vaart te maken. Deze periode, waarin het economisch vrij voorspoedig gaat en veel disruptieve golven nog in de beginfase zitten, is misschien wel de laatste kans om ongestoord te bouwen aan een nieuwe en betere finance functie. 

__________________________________________________________________________
 
Interessant voor u als Executive Financial:

Save the Date 
Bezoek meer inspirerende events voor CFO's, FD's en financieel eindverantwoordelijken:
Corporate Finance, Capital & Cash Summit | 16 maart 2017 
Jaarcongres Controlling | 20 april 2017
CFO Day | 1 juni 2017
Mis deze kansen niet. Bekijk alle events via CFO.nl/events.

Interessante opleidingen voor u en uw collega’s:
– Groei in uw rol als strategisch partner. Volg de vijfdaagse Masterclass Strategisch Financieel Management.
– Voorkom financiële missers en creëer waarde. Volg de driedaagse training Financiële Analyse.
– Effectief Leiderschap in 4 dagen. Volg dé Leiderschapstraining voor Financials.

__________________________________________________________________________