Janine Vos, CHRO Rabobank: ‘Ik verbaas me over het leiderschap in de wereld’

Op de vraag van Wilfred Genee of er dan ook eikels in de bestuurskamers van Nederlandse bedrijven zetelen, antwoordt ze ietwat tactischer met “Ja, vast” met een glimlach op haar gezicht.

Humor genoeg tijdens haar masterclass op de CFO Day 2018. Als Vos vertelt dat wereldwijd maar 9 procent van de mensen passie voor haar of zijn werk heeft (en dus veel productiviteit verloren gaat), reageert Genee met de vraag aan de met CFO’s volgestroomde zaal: “Wie van jullie is een gepassioneerd Chief Financial Officer?” Alle handen gaan omhoog. “Dat zal toch echt niet helemaal kloppen", is de reactie op het podium.

Vos: “Ik doe veel op gevoel, maar stiekem doe ik ook veel via data. Bij jullie is daar misschien wel te veel mee gedaan, binnen mijn vakgebied HR te weinig. CFO’s komen heel gemakkelijk bij de board binnen. Want ze nemen cijfers mee. In de toekomst moeten we allebei breder kijken medewerkersdata aan cijfers koppelen. Dus naast Performance ook naar Health kijken. Waar wijzen de trendanalyses op: zitten er goede leiders achter de cijfers, sterke (inclusieve) teams voor duurzame resultaten?"

CFO is ook mens

Tegenover Genee bekent Vos dat ze toch wel een beetje zenuwachtig was voor het evenement. Maar het valt mee. “De CFO’s zijn ook gewoon mensen. Dat is lang goed verborgen gebleven (met een knipoog). Uiteindelijk is iedereen mens… en dat is mooi van deze tijd, dat er steeds meer ruimte is om daar ook over te praten. Niet control en demand, maar wat als we op een andere manier gaan werken met meer zelfsturing en oog voor mensen in organisaties, in plaats van enkel cijfers”.

Ondertussen kampt ze zelf bij Rabobank ook met dilemma’s.

De markt vraagt om snelheid, terwijl een bank groot is en veel systemen uit het verleden kent. Dat botst. Vasthouden, loslaten? De bank hervormen? Hebben de mensen de juiste skillsets? Naast reducties staan 1800 vacatures, waarvan er 800 al moeilijk in te vullen zijn door het specifieke profiel en bedrijven op dit moment allemaal op zoek zijn naar dezelfde competenties.

Hoe moeilijk is dat als mensen-mens, vraagt Genee met kritische ondertoon als de reducties aan bod komen. De CHRO van 2017: “Dat is moeilijk en tegelijkertijd wist ik toen ik bij Rabobank ging werken dat dit onderdeel van de baan zou zijn. Zaak is dat je wel weet wat er leeft en speelt en acties neemt om mensen van werk naar werk te begeleiden”. “Ook dat je je bewust bent van emoties die horen bij deze veranderingen. Als je niet voelt wat er speelt dan ben je niet goed in dit vak”. Tegelijkertijd betekent veranderen ook dat je mensen bewust maakt van wat ze zelf kunnen doen, namelijk het bijhouden van je vakmanschap, vitaliteit en verandervermogen.

Persoonlijke benadering met de computer?

"Robots maken nog betere analyses dan je eigen mensen. En straks krijgt iedereen een eigen robot voor zijn of haar eigen ontwikkeling, een digitale loopbaancoach. Mensen willen persoonlijk worden behandeld. En hoe paradoxaal ook, dat kan alleen met de robot worden bereikt omdat we eenvoudigweg niet met onze bezetting alle medewerkers persoonlijk kunnen bereiken.

Verandering is nodig, het is de toekomst. Een deel van het zittende personeel bij Rabobank pakt dat goed op, anderen worstelen. “Het is ook niet makkelijk, al merk ik wel dat wie wil leren een voordeel heeft, ‘learning agility’ is een kerncompetentie van de toekomst."

Kwetsbaarheid

We zijn allemaal kwetsbaar, weet Vos. “Als je denkt dat je dat in deze wereld niet bent, ben je abuis. Iedereen maakt elke dag fouten, dat kan niet anders. Wie denkt die niet te maken, maakt pas echt een grote fout. Je moet vertellen over je fout, ervan leren.”  

Wilfred: “ik las dat bij Rabo mensen ook hun eigen beoordeling mogen schrijven”. Het klopt dat mensen een eigen opzet maken, zegt Vos. Wilfred Genee: “Mocht ik op school ook van de docent Frans. Ik gaf mezelf een acht, terwijl ik geen woord Frans sprak!” 

Janine Vos: “Je krijgt eerlijker antwoorden als je mensen vraagt hoe ze zichzelf zien. Als je geen labels opplakt, is het bijna altijd oké, echt!. Die enkele uitzonderingen daargelaten. En dat worden dan de echt moeilijke gesprekken.”  

Positieve psychologie

Op de vraag of er angst bij Rabobank is voor de verandertrajecten, reageert de CHRO van de Rabobank:

“Ook bij ons hebben mensen een gevoel van 'Is het nog veilig, wat kan ik van mezelf laten zien?' Belangrijk vind ik de aandacht voor de drie V’s. Is je vakmanschap op orde? Hoe scoor je op vitaliteit, in zowel je hoofd als je lijf? En heb je tenslotte geld om het zes tot negen maanden uit te zingen zonder die baan? Dat noemen we verandervermogen. Is je glas altijd half vol of half leeg? Scoor je op al die punten een zeven of hoger, dan komt het eigenlijk altijd goed.” Dat is positieve psychologie. Geluk is voor een deel zelf te besturen. Train je eigen geest, dan kom je in een andere mindset bij verandering. Als het ’s ochtends met de kinderen niet fijn is, hoeft dat geen voorbode voor de rest van de dag te zijn.

“Ik heb een plaatje van een tractor in mijn hoofd, dat voor mijn ogen verschijnt zodra ik boos ben en dan schiet ik in de lach en relativeer ik weer”, onthult Vos. “En als ik weerstand in een meeting ondervind, zie ik een opstijgend vliegtuig. Zo van, die stijgt sneller op bij weerstand’. Werkt voor iedereen. Pak jezelf als eerste aan bij verandering.” Maak het simpel in een wereld die al zo complex is, luidt haar boodschap. "Hou het overzichtelijk. We hebben het met alle systemen en procedures, hoe goed bedoeld ook, te moeilijk gemaakt."

Leiderschap

“Ik was altijd van de barricades”, zegt de CHRO van het jaar 2017. “Vroeger in de oppositie, nu in de regering. Natuurlijk heb ik daar wel eens last van. Ik sla soms met de vuist op tafel. Een HR in de board is niet heel erg gebruikelijk. Een CFO wel. Goed dat bij Rabo breder wordt gekeken.”

Gaat Rabobank het op lange termijn redden? Ja, denkt Vos. "Want we zitten in de voedselketen, zijn een food&agri bank, een voedselbank eigenlijk. Een wereldwijde. We hebben een mooie uitgangspositie. Op de particuliere markt moet je echt onderscheidend zijn. Dat wordt spannend gezien alle Fintechs en disrupties. Dat we al 200 jaar een coöperatie zijn, moeten we juist nu vasthouden. En je moet altijd humble blijven. Er kan altijd iemand komen die je hele business onderuit haalt.” 

VN en mensenrechten

Haar eigen toekomst, op lange termijn? Vos geeft aan graag te eindigen bij de VN op mensen- of kinderrechten.En over vijf jaar? “Een combi tussen lokaal en digitaal, als we dat gedaan hebben met nog meer tevreden klanten en medewerkers die goed in hun vel zitten”. En voor mijzelf? Ik zeg altijd: “Je moet twee keer per week iets spannends doen”. Als je nooit meer zenuwachtig bent voor iets, dan is het niet goed. Meer uit mensen halen om productiever en succesvoller te worden. Je werkt het liefste met mensen die energie geven. Vakmanschap, vitaliteit en veranderbereidheid. Om die drie V’s gaat het, ook bij jezelf.”