Sinds de verkoop van het Duitse gedeelte van het bedrijf aan de Duitse staat niet doorging, zint TenneT op andere manieren om de investeringen rond te krijgen die nodig zijn om Europa verder op weg te helpen naar CO2 -neutraliteit in 2050. Vorige maand sloot TenneT een nieuwe deal om 400 kilometer aan hoogspanningsverbindingen en 600 kilometer aan verzwaringen te realiseren. “We streven een betrouwbare, duurzame en betaalbare energievoorziening na”, aldus CFO Arina Freitag.

Door de energietransitie zal de vraag naar groene elektronen naar verwachting verdubbelen. Dit betekent een sterke uitbreiding van het elektriciteitsnet op land en ook op zee waar de windenergie wordt opgewekt en naar land moet worden gebracht. Bedrijven en huishoudens verduurzamen en stappen snel over op elektrische alternatieven, zoals elektrische auto’s, zonnepanelen, warmtepompen en boilers. Dit leidt tot een sterke toename van de elektriciteitsvraag, waardoor ‘netcongestie’ dreigt. Een deel van de bestaande infrastructuur is verouderd en moet worden vervangen of gemoderniseerd om de toegenomen capaciteit en de eisen van de energietransitie aan te kunnen.

“Simpelweg meer kabels in de grond stoppen volstaat niet; het is ook nodig om slimmer om te gaan met het netwerk.”

TenneT speelt een cruciale rol in het welslagen van deze energietransitie, zowel in Nederland als in Duitsland. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het hoogspanningsnet, de ruggengraat van de energievoorziening. Zonder een robuust en toekomstbestendig net is de integratie van grootschalige hernieuwbare energiebronnen simpelweg onmogelijk. “Het is een uitdagende reis”, aldus CFO Arina Freitag. Simpelweg meer kabels in de grond stoppen volstaat niet; het is ook nodig om slimmer om te gaan met het netwerk. De locatie van duurzame energiebronnen, zoals wind- en zonne-energie zijn vaak niet gelegen bij de grote gebruikers van stroom en fluctueren in opbrengst. Innovatie is daarom van levensbelang. Bijvoorbeeld door AI en machine learning in te zetten om te anticiperen op veranderingen in vraag en aanbod en de balans in het net te kunnen bewaken.” Maar, benadrukt CFO Freitag: “Wij onderschrijven de Europese klimaatdoelstellingen volmondig en zetten alles op alles om onze bijdrage te leveren aan de energietransitie.”

TenneT streeft naar een koolstofneutraal energiesysteem in 2045 en heeft hiervoor een concreet plan ontwikkeld, de zogeheten ‘Target Grid’-visie. Hierin geeft het bedrijf aan welke investeringen in de energievoorziening van Duitsland en Nederland nodig zijn.

“Offshore windparken in de Noordzee zijn de nieuwe ‘powerhouses’ van Nederland en Duitsland.”

‘We moeten wel’

“We moeten wel”, zegt Freitag. “Om de aarde leefbaar te houden voor toekomstige generaties is een transitie naar een duurzame economie noodzakelijk. Landen die niet investeren in klimaatneutraliteit zullen op termijn economisch achterblijven, omdat ook andere regio’s, zoals China, sterk inzetten op de energietransitie. Het is een algemeen aanvaard feit dat je je economie nu moet voorbereiden op klimaatneutraliteit. Want als we niet streven naar verduurzaming van de energievoorziening, warmt de aarde verder op – wat kan leiden tot grote sociale problemen, zoals massamigratie en politieke conflicten.”

TenneT streeft naar een ‘betrouwbare, duurzame en betaalbare energievoorziening’, zoals Freitag meerdere malen benadrukt. En hoewel ze overtuigd is dat dit gaat lukken, erkent ze ook dat het best een ‘uitdaging’ is. Het bedrijf moet zijn activiteiten snel opschalen om de energietransitie te faciliteren. Dit vereist enorme investeringen – 160 miljard euro voor de komende jaren (van 2024 tot 2033), meer dan anderhalf keer zoveel als de 100 miljard die werd begroot toen Freitag in januari 2022 aantrad als CFO: TenneT wil extra vaart zetten achter de energietransitie.

“In Europa zagen we de inval van Rusland in Oekraïne niet aankomen. Door de oorlog zijn de energieprijzen enorm gestegen en de aanleverketens zijn onder druk komen te staan. Alles is hierdoor veel duurder geworden. Daarnaast nemen ook de groene ambities van de overheden toe en moeten wij onze investeringen in een kortere periode realiseren. Dat zet nog eens extra druk op de aanleverketens en de prijzen.”

“Maandelijks moeten bij TenneT bijna honderd nieuwe medewerkers worden aangenomen – een enorme logistieke en organisatorische opgave.”

Powerhouse op de Noordzee

In het jaarverslag van TenneT over 2023 valt te lezen dat het tienjareninvesteringsplan voor de periode 2024-2033 in totaal 160 miljard euro omvat. De onderneming verwacht dat ongeveer 40% naar van dat geld naar projecten in Nederland zal gaan en ongeveer 60% naar projecten in Duitsland. Ongeveer 45% naar onshore projecten en 55% naar offshore projecten. Van de investeringen in onshore projecten in Nederland, zal iets minder dan de helft aan onderhoud van het bestaande net worden besteed. Freitag bevestigt dat de investeringen in de uitbreiding en modernisering van de netinfrastructuur niet alleen op land maar ook op zee moet plaatsvinden. “Offshore windparken in de Noordzee zijn de nieuwe ‘powerhouses’ van Nederland en Duitsland. Zo wordt er de komende jaren nog eens 26 GW extra capaciteit aan windenergie op het Nederlandse en Duitse deel van de Noordzee geplaatst dat door TenneT zal worden aangesloten. Dat heeft de nieuwe Nederlandse regering met Prinsjesdag nog bevestigd. Wij moeten zorgen dat al die stroom die daar wordt opgewekt getransporteerd wordt naar het onshore net.”

Het brengt een razendsnelle uitbreiding van de personeelsbezetting met zich mee. Freitag: “Maandelijks moeten bij TenneT bijna honderd nieuwe medewerkers worden aangenomen – een enorme logistieke en organisatorische opgave, die wij de afgelopen jaren hebben kunnen doen, ondanks het feit dat TenneT een bedrijf is dat maar een kleine 8.500 medewerkers telt. Niet eenvoudig.”

Lees ook op CFO.nl: Zes CFO’s uit de energie-sector aan het woord: “Alleen wanneer je als CFO begrijpt voor welke uitdagingen we staan in de energietransitie, kun je meesturen op budgetten.”

De energietransitie vereist gespecialiseerde kennis en vaardigheden. TenneT heeft te maken met een krappe arbeidsmarkt en moet concurreren om getalenteerde technici, ingenieurs en IT-specialisten aan te trekken en te behouden. “Het is een uitdaging, zowel in Duitsland als in Nederland, vooral om gekwalificeerd technisch personeel en IT-personeel te krijgen”, aldus Freitag, die als ‘arbeidsdirecteur’ in Duitsland – waar het bedrijf nu ongeveer 4.500 mensen in dienst heeft – ook belast is met personeelszaken.

Ook goede financials zijn lastig te vinden. “Zeker financials die ook als ‘business partner’ kunnen optreden. Daarvoor hebben we het liefste mensen die niet alleen financieel goed onderlegd zijn, maar ook zeer sociaal ingesteld zijn. En die zijn schaars.” Maar: “We zijn een Nederlands en Duits bedrijf. Beide culturen hebben iets om bij te dragen en kunnen van elkaar leren. De cultuur bij TenneT is internationaal – zo is Engels de voertaal. Dit draagt er allemaal toe bij dat veel mensen hier willen werken. Veel mensen vinden het aantrekkelijk om zich aan te sluiten bij een verduurzamend bedrijf dat streeft naar klimaatneutraliteit”, zegt Freitag.

Geef je finance-team een voorsprong. Kom 15 april naar FM Dag 2025.

Geïnspireerd door The Tipping Point van Malcolm Gladwell verkennen we op FM Dag 2025 samen met 250 finance professionals de subtiele, maar krachtige ingrepen die zorgen voor snelle en impactvolle veranderingen. Van slimme automatisering tot het vroegtijdig signaleren van financiële risico’s: als CFO speel jij een cruciale rol in het kantelpunt van jouw organisatie. Profiteer van de speciale groepstickets en stimuleer innovatie binnen jouw organisatie.

Reserveer nu met early bird-korting

Internationale samenwerking

De energietransitie speelt zich af in een complexe politieke en gereguleerde omgeving, wat vraagt om nauwe samenwerking met beleidsmakers, energieproducenten en andere stakeholders. Freitag benadrukt: “Alle nationale hoogspanningsnetten op het continent zijn met elkaar verbonden. En we bouwen vaak ook samen aan uitbreiding van dat Europese net. Bijvoorbeeld aan het netwerk dat de windenergie vanaf de Noordzee moet kunnen verspreiden.”

Een geïntegreerde Noordwest-Europese elektriciteitsmarkt is essentieel voor TenneT en Europa’s vergroeningsagenda. Freitag: “Met grensoverschrijdende verbindingen, zoals NordLink en COBRAcable, creëren we een Europees netwerk waarin elektriciteit gemakkelijker, efficiënter en goedkoper over de grenzen kan worden getransporteerd. Het internationale evenwicht tussen vraag en aanbod van elektriciteit wordt daarmee ook eenvoudiger te reguleren.”

“Een coach houdt je een spiegel voor en geeft adviezen, en helpt je daarmee te reflecteren op je werk en te groeien als leider.”

TenneT werkt dagelijks, 24 uur per dag, samen met 42 transmissiesysteembeheerders in Europa in 36 landen om de netten in balans te houden. Freitag: “Wat betreft onze offshore-agenda werken wij als transmissiesysteembeheerders en overheden nauw samen aan de North Sea Powerhouse binnen de North Seas Energy Cooperation (NSEC). NSEC ondersteunt en faciliteert de ontwikkeling van het offshore-netwerk en het grote potentieel van hernieuwbare energie op de Noordzee. Dit is al lange tijd een energieprioriteit voor de EU binnen Europese Green Deal en het REPowerEU-plan.”

De financiële stromen zijn vanuit een regulatorisch perspectief gescheiden en volgen de assets die in het bezit zijn van TenneT en van andere TSÓs. “Daarnaast zijn er congestie-inkomsten die ontstaan als een interconnector gebruikt wordt door marktpartijen. Die kosten worden gedeeld tussen de TSOs aan beide zijde van de interconnector. De investeringen voor de bouw van interconnectoren wordt gedaan op basis van een verdeling die gelinked is aan de grenzen van de respectievelijke controlegebieden. Deze principes zijn al lange tijd ganbaar en zorgen dan ook voor weinig extra werk voor Finance en Control.”

Financiële resultaten

Nu TenneT ook werkt aan een bijgewerkt investeringsplan – naast de 160 miljard euro tot 2033 – staat Freitag voor grote uitdagingen. Tegelijkertijd moet ze ook de financiële gezondheid van het bedrijf waarborgen. Dat gaat haar allemaal zeer goed af. Mede dankzij een persoonlijke coach, voegt ze toe. “Een coach houdt je een spiegel voor en geeft adviezen, en helpt je daarmee te reflecteren op je werk en te groeien als leider. Zaken die zeker belangrijk zijn in een bedrijf dat transformeert, zoals TenneT dat doet. “Met alle stress die dit oplevert is mentale bijstand van onschatbare waarde. Ik raad iedereen op C-level zo’n coach aan.”

Naast de nu al enorme investeringen (alleen al in 2023 bijna 8 miljard euro) laat TenneT ook op ander vlak financiële resultaten laten zien. Het bedrijf realiseerde een onderliggende EBIT van 1.817 miljard euro in 2023, een stijging van meer dan 50 procent vergeleken met het voorgaande jaar. De gevolgen van de moeilijke marktomstandigheden zoals de krapte in de arbeidsmarkt en het tekort aan materialen wist Freitag te beperken, vooral door omvangrijke termijncontracten af te sluiten met leveranciers, met een totale waarde van meer dan 40 miljard euro. Risicomanagement voor gevorderden.

“Linksom of rechtsom, die energietransitie moet er komen.”

Kapitaalinjecties

Momenteel hanteert TenneT een financieringsmix van 40 procent eigen vermogen en 60 procent vreemd vermogen – de solvabiliteit is dus gezond. Vorig jaar ontving het bedrijf – mede dankzij de inzet van Freitag en haar onderhandelingsskills – een lening van 25 miljard euro voor 2024 en 2025 van de enige aandeelhouder, de Nederlandse staat (nota bene: meer dan het jaarlijkse defensiebudget). Vorige maand sloot TenneT een nieuwe deal om 400 kilometer aan hoogspanningsverbindingen en 600 kilometer aan verzwaringen te realiseren. Kosten: nog eens 1,75 miljard euro. Maar de onderneming heeft hiervoor een overeenkomst gesloten met vier partijen, die de klus de komende tien jaar moeten klaren.
Voor 2026 staat een extra 17 miljard euro gepland naast een aanvullende lening van 2 miljard voor 2025. Financiële tegemoetkomingen waar Freitag naar eigen zeggen ‘zeer verheugd’ over is: “It buys us time.”

Daarmee is het bedrijf er natuurlijk nog niet. De zoektocht naar financiering voor de Duitse activiteiten blijft een continu proces. Naast de uitgifte van groene obligaties – in aanvulling op de huidige 20 miljard die het al heeft uitgezet – verkent TenneT ook andere financieringsopties. Ondanks de enorme investeringen heeft TenneT onder Freitag’s leiding steeds sterke kredietratings gekregen – momenteel kent Standard & Poors rating het bedrijf bijvoorbeeld een A- toe en Moody’s geeft een A3 rating vanwege de ‘stable outlook’. Belangrijk voor de voorwaarden op de kapitaalmarkten.

Het aantrekken van private investeerders is ook een mogelijkheid die Freitag niet uitsluit. Daarnaast overweegt het bedrijf een mogelijke beursgang van de Duitse activiteiten, nu de verkoop daarvan aan de met begrotingsproblemen worstelende Duitse overheid niet doorgaat. Nu moet er een alternatief worden gezocht. Want Freitag wil het investeringsmomentum vasthouden: “Linksom of rechtsom, die energietransitie moet er komen.”

Ontgrendel uw zakelijke inzichten met iCON van Coface!

Krijg strategische informatie op het juiste moment. Anticipeer op risico’s, bescherm uw investeringen en breid met vertrouwen uit naar nieuwe markten. iCON ondersteunt al uw besluitvorming.

Ontdek iCON nu!