Macro-econoom Peter De Keyzer: ‘Kies altijd voor de positieve insteek’

We zitten midden in de grootste economische crisis sinds de Grote Depressie, maar is corona alleen maar droefheid of zijn er ook lichtpuntjes te bespeuren? We vroegen het aan rasoptimist Peter De Keyzer.
 
In 2013 schreef je het boek ‘Groei maakt gelukkig’ waarin jouw visie verwoord staat: optimisme + vrije markt = vooruitgang. Kun jij vertellen hoe jij tot die visie gekomen bent?
“Ik irriteerde mij vaak over hoe er in het publieke debat gesproken werd over het belang van economische groei, internationale handel of de toekomst van de Europese Unie. De werktitel van het boek was eerst ‘de 50 grootste misvattingen over de economie’, maar dat klonk toch wat negatief. Dus ik wilde er liever wat positiefs van maken. Vandaar de titel: ‘Groei maakt gelukkig’. Het boek is een pleidooi voor optimisme, ambitie, zelfredzaamheid, ondernemerschap, vooruitgang en intelligente groei.” 
 
Is jouw visie nog veranderd sinds het schrijven of staat hij nog?
“Deze is alleen nog maar scherper geworden de afgelopen periode. Ik geloof heel sterk in individuele vrijheid, individueel initiatief, de kracht van innovatie, technologie en flexibiliteit. De maatschappij is van nature behoudsgezind. Er is een soort dictatuur van de status quo binnen bedrijven en de maatschappij. Alleen wanneer er een crisis komt wordt het politiek onmogelijke plots het politiek onvermijdelijke. Die processen hebben me altijd gefascineerd.”
 
Wat kunnen CFO’s met deze insteek?
“Met slecht nieuws kun je scoren. Als ik zeg: ‘morgen implodeert de Eurozone’, dan sta ik op de voorpagina van de krant. Als ik zeg ‘het komt wel goed’, schrijft niemand erover. We hebben de neiging vooral negatief en pessimistisch te zijn. Dat geeft je een aura van geloofwaardigheid. Een optimist wordt meestal beschouwd als slecht geinformeerde pessimist. Wat ik belangrijk vind is dat je ervan uit kunt gaan dat mensen altijd het goede zullen doen, dat er meer opportuniteiten zijn dan bedreigingen, en dat we de natuurlijke neiging hebben om vooral de bedreigingen te zien. De oermens die eerst naar het lekkere fruit keek en toen pas naar de dreiging van wilde dieren, die is uitgestorven. Wij stammen af van de soort die eerst en vooral de bedreigingen zag. Die neiging moeten we proberen tegen te gaan. Mensen in bestuursfuncties moeten vooral de opportuniteiten zien en de rest daarin mee zien te krijgen. Het optimisme dat we het kunnen, daar hebben we uiteindelijk veel meer aan.”
 
In het licht van hoe de wereld er nu voor staat, hoe gaat het met de optimist in jou? Welke positieve ontwikkelingen zie je?
“De digitalisering is iets waar we al heel lang over praten, maar heel weinig aan deden. Vandaag zie je die ontwikkelingen versnellen. De externe omgeving dient als katalysator. Dat is een goede zaak. Het is niet alleen een manier om kosten te besparen, maar het gaat ook om het vinden van nieuwe manieren van samenwerking. Wat ook een positieve kant heeft is dat we door protectionisme meer op onszelf worden teruggeworpen. Dat biedt kansen voor bedrijven die vroeger moesten opboksen tegen bedrijven uit China of elders. En tenslotte vinden op macroniveau ontwikkelingen plaats die heel positief kunnen uitpakken. Iedereen is op zoek naar groei en waarin de overheid moet investeren, zoals infrastructuur, mobiliteit, 5G, digitalisering, lokale productie enzovoorts. Corona kan naast een crisis ook een hele grote economische sprong voorwaarts worden. Dat er vroeg of laat een crisis komt is onvermijdelijk. Hoe je ermee omgaat is een keuze.”
 
We hebben de lockdown gehad en de economie is voorzichtig weer aan het draaien. Hoe kijk je aan tegen het najaar van 2020?
“Het virus is er nog. Het vaccin is er nog niet. De jury is still out over wat nu de beste manier is om drie zaken met elkaar te verenigen: gezondheid, economie en vrijheid. Je mag er twee van de drie uitkiezen. China kiest voor gezondheid en economie en levert in aan vrijheid. In de VS gaat men voor economie en vrijheid: daar gaat het met de gezondheid weer slecht. In België is meer weerstand tegen een app, dus lijdt de economie meer onder corona. Dat is de keuze die landen moeten maken. Mijn insteek is: wat is je vrijheid waard als je thuis zit en geen kant op kan? Dat doet Nederland dus wel goed.”
 
Welke langdurige effecten van corona verwacht jij?
“De overheidsbestedingen zijn gigantisch, dus er worden veel schulden gemaakt. Centrale banken zullen die in belangrijke mate absorberen. Daarom zullen korte en lange termijn rentes voor een hele lange tijd nul zijn, verwacht ik. Dat heeft het effect dat de grote corporates zich quasi-gratis kunnen financieren en het midden- en kleinbedrijf – restaurants, event-organisatoren of kledingzaken – over de kop zullen gaan. Hoe snel we weer naar economische groei gaan zal heel sterk afhangen van de evolutie van het virus en hoe snel een vaccin ontwikkeld is. Die onzekerheid betekent voor CFO’s dat ze zullen moeten zorgen voor voldoende cashflow en wendbaarheid. Het kan nog een tijd gaan duren.”
 
En wat is de impact op de financiële sector op langere termijn?
“Er zijn twee tegengestelde elementen. In de eerste plaats alles wat beurshandel en aandelen betreft, die doen gouden zaken vandaag met de lage rente. Aan de andere kant kunnen banken wel kredietverliezen verwachten de komende tijd. Bedrijven die failliet gaan en leningen niet kunnen afbetalen. En het risico bestaat dat omwille van die kredietverliezen en de impact op hun kapitaalbasis dat banken strenger zullen worden in de kredietverlening. Tot slot, zie je ook hier dat digitalisering een boost krijgt en banken daar nog meer op gaan inzetten.”
 
Wat zouden overheden kunnen doen om intelligente groei aan te jagen?
“Op lange termijn komt groei van hogere productiviteit. Dat betekent research en development, innovatie, onderzoek, bijscholing, omscholing, et cetera. Daar komt groei vandaan, dus daar zou ik volop op blijven inzetten. Op korte termijn zou ik kiezen voor infrastructuur, smart mobility, zelfrijdende auto’s, zaken die goed zijn ongeacht wat er met de crisis gaat gebeuren. Dus slim investeren. Niet miljarden uitgeven om mensen maar aan het werk te houden in sectoren die ten dode zijn opgeschreven, maar toekomstgericht te investeren. Zorg ervoor dat je de bevolking omschoolt, nieuwe vaardigheden bijbrengt, ze leert met digitalisering om te gaan. Dat is hoe een land vandaag het verschil kan maken – bedrijven, sectoren en burgers begeleiden om de transitie te maken naar een nieuwe economie.”
 
Naast de coronacrisis zijn er nog andere grote gebeurtenissen, zoals de verkiezing in de Verenigde Staten. Hoe kijk je daar tegen aan?
“Die uitslag heeft grote invloed op globalisering, openheid en internationale verdragen. Iemand als Joe Biden kijkt toch meer op onze manier naar de wereld dan Donald Trump. Strongmen zoals Poetin, Erdogan en Bolsonaro voelen zich veel beter in de huidige omstandigheden waarin landen op zichzelf zijn teruggeworpen. Maar dat is niet ons businessmodel. Europa heeft het moeilijk om op dat soort schaakborden te functioneren. Wij doen niet aan machtspolitiek. Het zou helpen als de VS weer de richting kiest van multilateraal overleg.”
 
En wat betekent de coronacrisis voor de opkomende markten, zoals in Azië?
“Zij moesten het hebben van globalisering en open handel. Die hebben een gigantische klap gekregen. Dat is een eerste probleem voor hen en ze bouwen nu grote schulden op. Deze landen zijn niet altijd zo stabiel, dus een schuldencrisis kunnen we niet uitsluiten. En bovendien krijg je ook protectionisme dat toeneemt in de VS, maar ook in Europa. Als er geen groei is, hoe kun je dan verklaren dat je producten blijft aankopen uit lage lonenlanden? Dat zal voor hen een bedreiging zijn op middellange termijn.”
 
Wat is jouw visie op de klimaatcrisis die ondanks corona nauwelijks uit beeld is verdwenen?
“Er is typisch een coördinatieprobleem. Het is feitelijk een zelfde soort probleem als overbevissing: iedere visser wil zoveel mogelijk vangen, iedereen streeft zijn eigen belang na, en de zee is binnenkort leeg. Hetzelfde met CO2. Iedereen wil onbeperkt uitstoten en de rest moet zich maar aanpassen. Maar dat gebeurt natuurlijk niet, dus is de planeet binnenkort onleefbaar. Ik denk dat het wachten is op een Amerikaanse president die meer leiderschap op zich neemt om dit probleem met de wereld op te lossen. Dat we gaan afspreken met elkaar: zoveel gaan we uitstoten en zoveel betalen we per ton CO2. Wat dat betreft kun je je afvragen, of we de luchtvaart die we miljarden aan het toestoppen zijn of we die niet beter hadden kunnen besteden aan de ontwikkeling van bijvoorbeeld hogesnelheidstreinen of andere duurzame alternatieven. Nu zijn we geld in een sector aan het pompen die nooit meer naar pre-crisis niveau zal terugkeren. Alsof we Kodak miljarden toestoppen om de concurrentie met de iPhone aan te gaan. Of geld stoppen in paard en wagen omdat de auto eraan komt.”
 
In het najaar vindt weer het AIF-programma Understanding Global Macroeconomics plaats van het Amsterdam Institute of Finance. Wat ga je doen met de deelnemers?
“Ik heb een aantal onderwerpen voorbereid, waaronder inflatie, centrale banken, internationale handel, wisselkoersen, enzovoorts. En ik voorzie altijd een aantal actuele casussen uit The Economist, New York Times en Financial Times die we dan bespreken. COVID-19 en de impact op de economie zal uiteraard ruimschoots aan bod komen.”
 
Het programma ‘Understanding Global Macroeconomics’ dat econoom Peter De Keyzer onderwijst aan het Amsterdam Institute of Finance (AIF) helpt bestuurders en managers de wereld door een andere lens te zien en de impact van economische trends op hun bedrijf te begrijpen. We zitten misschien vastgelijmd aan onze apparaten voor de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van Trumpiaanse politiek of een update over de lopende handelsgeschillen tussen China en de VS. Maar in onze interesse in de dagelijkse details, zien we vaak niet het volledige plaatje met zijn complexiteit, verbindingen en gevolgen. "Mensen die het grotere, meer complexe beeld kunnen zien, hebben een voorsprong op mensen die simpelweg reageren op de nieuwskoppen", zegt Peter De Keyzer. “De wereld is geen simpele plek. In deze steeds meer onderling verbonden wereld zijn managementbeslissingen afhankelijk van zowel macro-ontwikkelingen als beleidsbeslissingen. Zowel binnenlands als buitenlands.”
Ga voor meer informatie en inschrijven naar www.aif.nl/
 
Peter De Keyzer
Peter De Keyzer heeft uitgebreide ervaring als econoom en hoofdeconoom bij KBC Asset Management, ABN AMRO Bank, Degroof Petercam en BNP Paribas Fortis. Hij is gastdocent aan de Universiteit Antwerpen en heeft docentfuncties bekleed aan verschillende andere universiteiten. Peter heeft meer dan tien jaar ervaring met het geven van presentaties, het modereren van debatten en het deelnemen aan interviews en persconferenties. Hij levert regelmatig bijdragen aan de Belgische en internationale pers en schrijft over onderwerpen die verband houden met economische groei, de eurozone, demografie en financiële zaken. Hij is medeoprichter en beherend vennoot van Growth Inc., een in België gevestigd adviesbureau, en lid van verschillende adviesraden. Peter De Keyzer studeerde magna cum laude af met een masterdiploma in economie aan de Universiteit Antwerpen.