CFO meets CSO: “Net zoals bij ESG, loop je met financiële verslaggeving soms het gevaar dat het middel, rapportage, tot doel wordt verheven.”

Het ESG-beleid van Randstad staat al jaren bekend als bijzonder vooruitstrevend. Toch wil het bedrijf meer doen om de bedrijfsvoering te verduurzamen. Een nauwe samenwerking tussen CFO Jorge Vazquez en CSO Marlou Leenders (Global Head of Sustainability) en afdelingen zoals HR en Legal, draagt daaraan bij. Eenvoudig is dat niet.

CFO Jorge Vazquez van Randstad heeft een korte definitie van duurzaamheid: “Je bent als bedrijf duurzaam als je het verdient om deel uit te maken van de maatschappij.” Een definitie die meteen enkele vragen oproept. Zoals: wanneer verdien je dat dan? Wanneer kom je in aanmerking voor een ‘license to operate’? En verdient Randstad het om deel uit te maken van de maatschappij?

Het antwoord op die vragen is, volgens de CFO, dat duurzaamheid onmisbaar is voor de lange termijn levensvatbaarheid van bedrijven. “Als je niet verduurzaamt, besta je over 60 jaar niet meer”, aldus Vazquez – en dit geldt zeker voor een bedrijf als Randstad. “We zijn tenslotte een echt mensenbedrijf; onze mensen zijn verreweg onze belangrijkste asset. Als zij zich niet gedragen overeenkomstig de maatschappelijke normen en waarden, dan is het snel met ons afgelopen. Klanten, investeerders, werknemers en andere partijen zullen ons dan links laten liggen.”

Dit inzicht leeft al binnen Randstad sinds de beginjaren. Vazquez: “Het bedrijf is in de kern altijd al een duurzame organisatie geweest. Randstad heeft ook altijd gestreefd naar een evenwichtige bedrijfsvoering, met oovoor de belangen van zowel klanten als aandeelhouders, werknemers en andere ‘stakeholders’.”

Werknemers van de HR-dienstverlener zijn er ook al sinds het prille begin van de onderneming van doordrongen dat ze geacht worden ‘dienstbaar’ (een van de kernwaarde van het concern) te zijn jegens al die verschillende stakeholders.

Om terug te komen op zijn eigen stelling vervolgt Vazquez: “Randstad heeft keer op keer bewezen dat het ‘verdient deel uit te maken van de maatschappij’.” Het bedrijf heeft een dijk van een reputatie als werkgever en is wereldmarktleider in de HR-dienstverlening. Sterker nog, het bedrijf doet volgens Vazquez meer dan strikt noodzakelijk is om te mogen voortbestaan. “Randstad is als enige HR-dienstverlener opgenomen in de Dow Jones Sustainability Index, een prestatie op zich, aangezien daar alleen een positie is weggelegd voor bedrijven die in hun sector vooroplopen als het gaat om duurzaamheid.”

Duurzame kernactiviteiten

Toch is er de afgelopen jaren nog veel veranderd op ESG-gebied, zegt Global Head of Sustainability Marlou Leenders, die verantwoordelijk is voor de overkoepelende duurzaamheidsstrategie van Randstad. “Waar maatschappelijk verantwoord ondernemen – zo heette dat tot vijftien, twintig jaar geleden – ook binnen Randstad nog vooral werd gezien als liefdadigheid die losstaat van de kernactiviteiten van de onderneming – of als een middel om de kans op reputatieverlies en andere risico’s te verkleinen – geldt MVO nu eerder als een manier om waarde te creëren voor het bedrijf en voor andere belanghebbenden.”

Vrijwilligerswerk gefaciliteerd door het bedrijf bestaat nog wel, sterker nog, Vazquez en Leenders zijn net terug van een dagje waarop ze het strand van Egmond schoon hebben gemaakt (“voornamelijk sigarettenpeuken rapen”) – maar het accent ligt nu toch op hoe Randstad met zijn kernactiviteiten een positieve impact kan maken. “De stranddag was een actie van medewerkers om invulling te geven aan hun vrijwilligersuren.”

Het doel: niet alleen proberen financieel goed presteren, maar ook andere doeleinden nastreven. Centraal daarbij staan de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties: hoogwaardig onderwijs (SDG 8), gendergelijkheid (5), fatsoenlijk werk en economische groei (8), verminderde ongelijkheid (10) en verbetering van het klimaat (13). Leenders: “Vooral SDG 8 is belangrijk, aangezien Randstad als geen ander de samenleving kan helpen bloeien door mensen naar de juiste banen te brengen en banen naar de juiste mensen.”

Lees ook op CFO.nl: Verlagen investeringsrisico’s groene projecten noodzakelijk voor energietransitie.

Verslaggeving

Een goede verslaggeving speelt in deze verdere verduurzaming een sleutelrol. Dat wil zeggen: een rapportage die én voldoet aan de wettelijke eisen én die bruikbaar is als stuurinformatie, om verder beleid te kunnen ontwikkelen. Vazquez: “In het verleden betekende dit dat financiële verslagen werden uitgebreid met sociale jaarverslagen, milieu-effectrapportages en andere rapporten waarin het bedrijf verantwoording aflegde over zijn ‘Corporate Social Responsibility’. Los van elkaar staande rapporten dus.”

Sinds 2011, toen Randstad begon samen te werken met het International Integrated Reporting Committee, streeft Randstad naar ‘integrated reporting’. De gedachte achter Integrated Reporting is simpel: in plaats van te volstaan met allerlei rapportages naast elkaar, kunnen ondernemingen die rapportages wellicht tot één geïntegreerde, allesoverkoepelende rapportage samenvoegen en inzicht geven in de totale waardecreatie van de onderneming. Bedrijven moeten relevante informatie geven in hoe de verschillende soorten kapitaal zich hebben ontwikkeld – de gehele impact, kortom, niet alleen financieel (profit), maar ook het menselijk kapitaal (people) en natuur en milieu (planet). De CFO van Randstad is er enthousiast over. “Ik zie de afstemming van financieel en ESG-beleid als een kans om onze strategie te versterken, onze reputatie te verbeteren, onze aantrekkelijkheid als werkgever te vergroten en om onze relaties met klanten te verdiepen”, aldus Vazquez.

Randstad rapporteert als een van de weinige Nederlandse ondernemingen al jaren geïntegreerde jaarverslagen die zijn gebaseerd op het IIRC-raamwerk. Het onderscheid tussen financiële en andere rapportages is verdwenen. Er bestaan ook geen aparte teams meer voor financiële en niet-financiële rapportages binnen Randstad; financiële mensen (onder de CFO) en niet-financiële mensen (onder de Global Head of Sustainability) werken nauw samen. Daarnaast hebben afdelingen zoals HR en Legal hierbij een belangrijke rol. Wanneer Randstad over 2024 moet gaan rapporteren volgens het Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), zal dat ook wel lukken, verwachten Vazquez en Leenders.

Rapportagevalkuil

Het is nog niet zover dat Randstad zijn gehele impact ook goed in kaart kan brengen. Dat is ook niet eenvoudig: “Probeer maar eens betrouwbare gegevens te krijgen. Of om alles te meten wat je wilt. Wat is de impact van alle activiteiten in de keten?”, zegt Leenders.

Ze geeft een voorbeeld. Randstad wil de impact meten van trainingen die het personeel volgt, niet alleen om CSRD-compliant te zijn – het aantal uren of het geld dat eraan wordt besteed: “CSRD is een beginpunt, positieve impact is het doel”, zoals Leenders het uitdrukt. “We willen ook graag weten hoeveel mensen we helpen opleiden, herplaatsten, of laten groeien in hun carrière. En als het even kan willen we ook weten wat de impact is van onze trainingen op de samenleving. Randstad heeft al verschillende indicatoren of KPI’s ontwikkeld om de trainingen te rapporteren, bijvoorbeeld door de carrièrestappen die werknemers maken bij te houden.”

Deze KPI’s zijn voortdurend in ontwikkeling, en de perfecte graadmeter voor maatschappelijke impact is nog niet gevonden. Leenders: “Wat de KPI ook is, meten is alleen zinvol als er voldoende goede data beschikbaar is. Daar schort het nog wel eens aan. Tenslotte gaat het hier om persoonsdata. En privacyregelingen zoals de GDPR met als vuistregel: persoonsgegevens zijn van degene over wie ze gaan, en die bepaalt of hij ze afstaat, kunnen verhinderen dat alle gegevens beschikbaar zijn voor verslag- en meetdoeleinden. Het kan zelfs zo zijn dat er te weinig gegevens zijn om volledig te voldoen aan de eisen van het CSRD. ESG-richtlijnen en het CSRD conflicteren hier dus met de GDPR”, constateert Leenders.

Klanten in de keten

Klanten van Randstad moeten straks ook rapporteren over de verduurzaming van hun eigen toeleveranciers. Een groot probleem is dit overigens nog niet. “We doen ons best om onze hele keten mee te nemen, maar desnoods rapporteert Randstad over wat het aan gegevens heeft kunnen verzamelen. Dat moet genoeg zijn”, verwacht Leenders.

“Maar ook als Randstad wel over alle juiste KPI’s en over alle benodigde data zou beschikken, is het nog niet gegarandeerd dat de impact van het concern maximaal is”, voegt Leenders toe. “Want het gevaar bestaat altijd dat je alleen activiteiten aan het meten bent. Dat je veel tijd kwijt bent aan het afvinken van allerlei lijstjes en daarover rapporteert. Terwijl het veel belangrijker is dat je echt kijkt naar waar al die activiteiten toe leiden.” De ‘rapportagevalkuil’ noemt ze dit, volgens Leenders het grootste gevaar voor verdere verduurzaming.

En Vazquez? Die onderkent het risico. Maar aan de andere kant: “Als het de juiste activiteiten zijn, dan zullen ze wel impact hebben, lijkt mij. En het is ook niet alsof dit een nieuw soort dreiging is, waarmee we nog nooit eerder van doen hebben gehad. Net zoals bij ESG, loop je met financiële verslaggeving soms ook het gevaar dat het middel, rapportage, tot doel wordt verheven. Dat je meer waarde gaat hechten aan een correcte rapportage dan aan goede besluiten. Maar meestal loopt het wel los en lukt het ons om dat gevaar de baas te zijn.”